17 ülkeden iadesini istediğimiz 55 tarihi eser

Kültür ve Turizm Bakanlığı, kimi tarihi, kimi arkeolojik, kimi sanatsal önem arz eden Türkiye'den yurtdışına kaçırılmış 55 parça eserin iadesini istiyor.

 

Bir önceki Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı'nın iadeye yanaşmayan ülkeleri hırsızları korumakla suçladığı, mevcut Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş'un "hafiye gibi takip ediyoruz." dediği, Türkiye topraklarından yasa dışı yollarla çıkarılan eserlerin listesi

ALMANYA:  

Konya Beyhekim Cami Mihrabı - Konya Beyhekim Cami Pencere Kanadı- Konya, Akşehir Hacı İbrahim Veli Sandukası,  İstanbul Piyale Paşa Cami Çini Alınlığı (Berlin Pergamon Müzesi), Aphrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli Gövdesi (Berlin Altes Müzesi),  Dusseldorf Havalimanı'nda ele geçirilen eser, Kocaeli Müzesinden çalındığı saptanan renkli kabartma panolar. 

ABD: 

Bowling Green Üniversitesinde bulunan 12 parça Zeugma Mozaiyiği İstanbul Piyale Paşa Cami Çini Alınlığı (Boston Güzel Sanatlar Müzesi),  Manisa Bronz Klinesi, Boubon Heykelleri ve Kremna Heykelleri (J.Paul Getty Müzesi-10 eser),  Kumluca Eserleri (Dumbarton Oaks Müzesi), "www.edgarlowen" sitesinde bulunan 6 adet adak ve mezar steli, Kelenderis Kökenli Vazo (Brooklyn Müzesi), Walters Sanat Müzesinde bulunan el yazması eserler, Bir koleksiyonerde bulunan Prometheus mozaiği, Smithsonian Enstitüsüne ait Freer Sanat Galerisi&Arthur M. Sackler Galerisi'ndeki el yazması eserler, Metropolitan Sanat Müzesindeki Schimmel Koleksiyonu, Christie's Müzeyede Evi tarafından satışa çıkarılan idol. 

AVUSTURYA:

Avusturya gümrüğünde yakalanan iki mermer heykel başı.

BELÇİKA:

Gladyatör Steli, İskender Başı (Kraliyet Müzesi), Belçika Kraliyet Sanat ve Tarih Müzesindeki Tyche.

BULGARİSTAN:

Malko-Tırnova, Kaptan Andreevo, Lesovo ve Kalotina sınır kapılarında ele geçen eserler Bulgaristan'daki bir Türk vatandaşında ele geçen eserler.

DANİMARKA:

Diyarbakır Sfenks Figürini, Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi'ne ait sanduka, Cizre Ulu Cami'ne ait kapı tokmağı, Nuruosmaniye Kütüphanesine ait Kuran-ı Kerim yaprakları, Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı, Eşrefoğlu Cami Halısı ve Cami Lambası (David Samling) 

FRANSA:

Sultan II. Selim Türbesi Çini Panosu, Sultan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim Türbesi Çinileri (Louvre Müzesi, Dekoratif Sanatlar Müzesi ve Sevr Müzesi), İstanbul Piyale Paşa Cami Çini Alınlığı (Louvre Müzesi) , Geyik Avı Kabartması (Louvre Müzesi)

İNGİLTERE :

Eros Başı (Victoria and Albert Müzesi) , Samsat Steli (British Müzesi) , Isparta'dan çalınan sütunlu lahit parçaları. 

İRLANDA CUMHURİYETİ:

İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi Müdürlüğü koleksiyonundan çalınan Kur'an-ı Kerim yaprakları (Dublin Chester Beatty Kütüphanesi)

İSKOÇYA:

Altın taç. 

İSRAİL:

Urartu Şamdanı. 

İTALYA:

Lidya yazıtı, Castel Viscardo köyündeki Osmanlı Sancağı. 

MACARİSTAN:

Bir Türk vatandaşından ele geçirilen eserler.

MOLDOVA: 

Sınırda ele geçirilen eserler.

 POLONYA: 

Mezar stelleri (Varşova Ulusal Müzesi) 

PORTEKİZ: 

İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi Müdürlüğü koleksiyonundan çalınan Kuran-ı Kerim yaprakları,  İstanbul Piyale Paşa Cami Çini Alınlığı (Gülbenkyan Müzesi)

RUSYA:

Trabzon'dan Rusya'ya götürülen el yazmaları.

GERİ ALMA SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre kültür ve tabiat varlıkları devlet malı niteliğinde. Fotoğraflı envanter bilgileri mevcut olan eserlerin çalınması durumunda eser, Interpol Çalıntı Sanat Eserleri veri tabanına kaydettiriliyor. Bu şekilde iade süreci kolaylaşıyor. Buna en iyi örnek Kanatlı Denizatı Broşu’nun iadesi. Kaçak kazılarla yurtdışına çıkarılan eserlerinse envanter kaydı bulunmadığından, eserlerin niteliklerine ilişkin hazırlanan akademik raporlara dayanarak eseri elinde bulunduran kişi veya kurumlarla ikili görüşmeler başlatılıyor. Eserlerin iyi niyet çerçevesinde iadesi amaçlanıyor. Buna en iyi örnek de ABD, Penn Müzesi’nden iade edilen 24 adet Troya kökenli eser. Karşı tarafın eserin iadesine yanaşmaması durumunda ise dava açma yoluna gidiliyor. 2002 yılında İngiltere’den iade alınan ve Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza edilen Dionissos Heykeli bu yöntemle alındı.

TÜRKİYE’YE İADE EDİLEN ESERLERDEN BAZILARI

Türkiye, yurtdışında binlerce olarak ifade edilen eserlerden birçoğunu çeşitli tarihlerde geri getirmeyi başardı. Özellikle 1980’den sonra çok sayıda eser, ait olduğu topraklara, Anadolu’ya getirildi. 1980’den sonra dava ve ikili görüşmeler yoluyla Afrodisias eserleri, Herakles lahidi, Boğazköy tabletleri, Elmalı sikkeleri, Marsyas Heykeli, Eşrefoğlu Camii ana giriş kapısı süsleme panoları, Afrodisias ören yerinden çalınan yüksek kabartma baş Türkiye’ye getirildi. 1960’ta ABD’ye kaçırılan Karun Hazinesi’ne ait eserler arasında bulunan ‘Kanatlı Denizatı Broşu’ da 2013 yılında yurda getirildi.