273 yıllık Kaşgârî Dergâhı ve Camisinin restorasyonu tamamlandı

Kaşgârî Murtezâ Efendi Tekkesi (Kaşgârî Dergâhı) ve kompleks içinde yeralan Kaşgârî Camii’nin restorasyonu tamamlandı. Eyüp’ten Piyer Loti’ye çıkan yaya yolu üzerinde konuşlu Kaşgârî Camii'nin ibadete hazır.

 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi restorasyonlarının sonuncusu Eyüp’ten Piyer Loti’ye çıkan yaya yolu üzerinde yeralan tarihi Kaşgârî Dergâhı oldu.

Dergâh Kompleksi içinde; Cami-Tevhidhâne, Harim, Selâmlık ve Mutfak, Türbeler ( Türbe) ve Hazîre, Çeşme ve Şadırvan ile iki adet kuyu yeralıyor.

Restorasyon kapsamında; Kaşgârî Abdullah Efendi Türbesi ve Şeyh Ali Geylanî Türbesi’nin restorasyonları yapılırken, Hazîrede yeralan mezar taşlarının da temizlikleri yapıldı.

Restorasyonları Kurul onaylı projesine uygun olarak yapılan Kaşgârî Dergâhı ve Camisini İstanbul Büyükşehir Belediyesi-Fen İşleri Dairesi Başkanlığı/Yapı İşleri Müdürlüğü restore etti.

Restorasyon çalışmaları kapsamında yapılan çalışmalar;
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Vakıflar Genel Müdürlüğü arasında yapılan Protokolle, Kaşgârî Tekkesi’nin Restorasyonu’nu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı üstlendi ve 10 Mart 2016 tarihinde Restorasyon ihalesi yapıldı.
Toplam maliyeti 3 milyon 498 bin TL + KDV olarak gerçekleşen Restorasyon kapsamında; Tekke (Dergâh) ana yapısı, Türbeler ve Kaşgârî Camii restore edildi.

Şadırvan ve bahçe duvarlarının Restorasyonları ise Kurul iznini bekliyor.

Restorasyon Çalışmaları Kapsamında Yapılan İşler:

Cami-Tevhidhâne, Harîm, Selâmlık ve Mutfak: Muhdes ahşap cephe kaplamaları sökülerek ahşap taşıyıcı karkasta hasar tespitleri yapıldı. Çürümüş durumda olan karkas elemanları değiştirilerek paslanmaz elemanlarla desteklendi. Harîm ahşap karkas alt kısmındaki niteliksiz taş dolgular sökülerek, taş temel örüldü. Ahşap karkas değişimlerinin ardından ahşap karkas arasına taşyünü yalıtım uygulaması yapıldı. Cephe kaplamalarının boyaları tamamlandı. Çeşitli deformasyonlar ve çürümeler görülen, çatı ahşap karkası yenilendi. Taşyünü yalıtımı, mertekler arasına uygulanarak, çatı kaplama tahtası+su yalıtım membranı+buhar dengeleyici ve kiremit örtü uygulamaları tamamlandı. Yağmur olukları ve yağmur iniş boruları yapıldı. Giyotin pencere, kanatlı pencere ve kapı ile pervazlarının imalatları tamamlandı. Bodrum kat kâgir duvarlarda hasarlı kısımlarda; gerekli taş-tuğla çürütme-tümleme ve dikiş uygulamaları yapıldı. Duvar içinde çürümüş durumda olan ahşap hatıllar yenileriyle değiştirildi. (Hatıl: ağırlığı yatay olarak dağıtmak ve duvarların düşey doğrultudaki çatlamalarını önlemek için duvarın içine yatay olarak boydan boya uzatılan ahşap, tuğla ya da beton bağlama öğesi.) Kâgir duvarlarda muhdes çimentolu sıvaların raspaları yapılarak, sıvalar Horasan Harcıyla yenilendi. Bu yüzeylerde sıva işlemlerinin tamamlanmasının ardından enjeksiyon uygulamaları yapılarak duvarlar güçlendirildi. İç mahallerde muhdes lambri döşeme kaplamaları sökülerek döşeme kirişlerinde hasar tespitleri yapıldı. Döşeme kirişlerinin büyük bölümü taşıyıcı özellik göstermediği ve çürümüş durumda olduğu için çizilen statik projeye uygun olarak yenilendi. Yeni yapılan döşeme kirişlerinin üzerine kadron+taşyünü ve buhar dengeleyici uygulanarak, uygun cins ve boyutlarda döşeme kaplama malzemeleri ile kaplandı. Ahşap süpürgelik imalatları yapıldı. Mahfil merdiveni ve zemin kat ile 1. Katı birbirine bağlayan ahşap merdivenin, uygun sistemlerde yapılmak üzere sökümleri yapıldı. İç kısımlarda ahşap duvarlardaki muhdes çimento sıvaların raspası yapılarak çürümüş durumda olan Bağdâdîler yenilendi. Tüm sıvalı yüzeylerde nefaset sıvaları yapıldı. Hasarlı olan tavan kirişleri uygun cins ve boyuttaki malzemelerle yenilenerek, düz tavan kaplamaları, Tavanların boya uygulamaları tamamlandı. Odalarda bulunan niteliksiz yüklüklerin sökümleri yapılarak, uygun detaya gore yüklükler yeniden yapıldı. Mutfak kısmındaki hasarlı mermer döşemelerin yenilenmek üzere sökümleri yapıldı. Elektrik ve mekanik tesislar projelerine uygun olarak çekildi.

Minare:
Minarede bulunan muhdes (sonradan yapılan) çimentolu sıvanın raspası (Raspa: Orijinal olmayan boya veya sıva katmanının itina ile kaldırılması) yapıldı. Gövde, petek ve şerefe altında hasar tespitleri yapılarak, gerekli çürütme tümlemeler tamamlandı.

Külah kısmı sökülerek çürümüş durumda olan ahşap külah elemanları yenilendi. Keçe+kurşun uygulamaları yapıldı. Çürümüş durumda olan ahşap minare sereni yenilendi.

Kaşgârî Türbesi:
Cephedeki niteliksiz derzler sökülerek, taş duvarların hasarlı kısımlarında gerekli çürütme-tümlemeler yapıldı. Ardından uygun malzeme ve tekniğine uygun olarak derz uygulaması yapıldı.
Çatı örtüsü açılarak karkasta hasarlı kısımlarda değişimler yapıldı. Çinko malzemeden yağmur olukları ve yağmur iniş boruları yapıldı. Saçak altında bulunan niteliksiz çıtalı tavanın sökümü yapılarak uygun teknikte olacak şekilde yenilendi. Boya uygulamaları tamamlandı.
İç duvarlardaki muhdes çimentolu sıvaların raspası yapılarak taş duvarlarda hasar tespit çalışmaları yapıldı. Gerekli yerlerde taş çürütme –tümleme uygulamaları yapılarak, enjeksiyon ile gerekli güçlendirmeler yapıldı.
Duvarlarda Horasan sıva ve ince sıva uygulamaları tamamlandı.
Ahşap pencere imalatları tamamlandı. Lokma demir korkuluklarda temizlik işlemleri tamamlandı. Elektrik tesisatı projelerine uygun olarak çekildi.

İsa Geylânî Türbesi:
Dış cephede muhdes çimentolu sıvanın raspası yapıldı. Duvarlarda hasar tespitleri yapılarak, gerekli çürütme-tümlemeler tamamlandı. Derz uygulamaları yapıldı.
Hasarlı çatı karkasında değişimler yapıldı. Çinko malzemeden yağmur olukları ve yağmur iniş boruları yapıldı.
İç duvarlarda muhdes çimentolu sıvaların raspası yapılarak duvarlarda gerekli çürütme-tümlemeler yapıldı. Duvar içindeki çürümüş durumda olan ahşap hatıllar özgün cins ve boyuttaki malzemelerle değiştirildi. Horasan sıvanın yapılmasının ardından enjeksiyon uygulaması yapılarak yapıda güçlendirme çalışmaları tamamlandı.
Muhdes iç lambri tavan sökümü yapılarak çürümüş durumda olan ahşap tavan kirişleri yenilendi. Projesine uygun ahşap pasalı tavan ve koltuk altı silmesi uygulamaları yapıldı. Boyaları tamamlandı.

Su Haznesi: Cephedeki muhdes çimentolu sıvaların raspası yapılarak duvar yüzeyi açığa çıkarıldı.
Şadırvan ve Bahçe Duvarları: için çizilen Restorasyon Projesi Kurul’da olup, onaylanmasının ardından restore edilebilecektir.

Kaşgari Murteza Efendi Tekkesinin Tarihçesi
Eyüp Merkez Mahallesi, İdris Köşkü/ Karyağdı Mevkiinde, Hüsam Efendi Sokağı ile Karyağdı Sokağı'nın arasında yeralmaktadır. Devlet ricalinden Tersane Emini Yekçeşm Hacı Mürteza Efendi (1747) tarafından Nakşibendiyye'ye bağlı bir cami-tekke olarak tesis edilmiştir. Cami-tevhidhane,
harem, selâmlık, derviş hüc¬releri, şadırvan, kuyu ve sair müştemilattan oluşan tekkenin inşaa¬tı 1744'te başlamış, 1745’te sona ermiştir. Kuruluşunu izleyen yüzyıllarda Kaşgârî Tekkesi çeşitli eklerle donatılmış, yapıları onarılmış ve yenilenmiştir.

Tekke Alanında Yeralan Yapılar
XVIII. yüzyılda kurulan Kâşgarî Der¬gâhı adını, tekkenin ilk şeyhi Abdullah Nidâî'nin, bugün Çin idare¬sinde bulunan memleketi, Doğu Türkistan'ın merkezi Kaşgar'dan almaktadır.
Dergâhın her iki sokak yo¬luna açılan avlu kapıları bulunmaktadır. Tekke, Haliç'e bakan yamaçta yer alması bakımın¬dan doğal güzelliği ile de dikkat çekmek¬tedir. Tapu kayıtlarına gore; 43 pafta, 35 ada, 2 parsel üzerinde ve 2001 m2 ala¬nı kaplamaktadır. Bölümler;

-Cami-Tevhidhâne, Harim, Selâmlık ve Mutfak
-Türbeler ve Hazîre: Kaşgârî Abdullah Efendi Türbesi’nde Ab¬dullah Kaşgârî ile oğlu Şeyh Ubeydullah Efendi’ye ait iki kabir yeralır. Diğer Türbe Şeyh Ali Geylanî Türbesi’dir.
-Çeşme: Dikdörtgen planlı olan çeşme 4.58 m. X 3.16 m. ebatlarındadır.