3. Milli Kültür Şurası komisyon raporları

Komisyonda, vergi borçlarının; milli kültür açısından önem arz eden ve özel mülkiyette bulunan sanatsal, tarihi, arkeolojik taşınır ya da taşınmaz mal mahiyetindeki kültür varlıklarının "verilmesi" suretiyle ifa edilmesine olanak sağlayacak bir düzenleme yapılması, vergi muafiyeti veya indirimi de istendi.

Kültür ve Turizm Bakanlığınca, 28 yıl aradan sonra gerçekleştirilen 3. Milli Kültür Şurası'nda oluşturulan 17 komisyonun ayrıntılı sonuç raporları yayınlandı.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamaya göre, Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı'nda 3-5 Mart'ta gerçekleştirilen şurada oluşturulan komisyonların ayrıntılı sonuç raporuna, bakanlığın internet sitesinden ulaşılabilecek.

Buna göre, Kültür Politikaları Komisyonunca, yeni kültür politikalarında devletin rolü kültür hayatını kapatan ve baskılayan değil; açan, yön veren ve destekleyici bir nitelikte olması, TBMM'de münhasıran kültür ile ilgili bir özel komisyon kurulması, genel bütçe içinde münhasıran kültüre ayrılan payın en az iki katına çıkarılması, doğrudan teşvikler ve vergi kolaylıkları, dağıtım kanallarının yaygınlaştırılması, bu alanda KOBİ ve "start-up"ların desteklenmesi, bankacılık sektörünün kültür girişimlerine kredi imkanları sağlamaya yönelik yeni ürünler geliştirmek üzere bilgilendirilmesi önerildi.

Kültür Diplomasisi Komisyonu tarafından ise devletin kültür diplomasisi konusunda belirlenmiş stratejileri olması, alana ilişkin yüksek lisans ve doktora düzeyinde programlar düzenlenmesi, BM Medeniyetler İttifakı Girişiminden yararlanılması, kültür diplomasisinin propaganda ve reklam amacı taşımayan bir iletişim ve etkileşim dili olduğunun hatırda tutulması, yurt dışında Türkçe ve Türkçeden yapılan çeviri kitapların satış ve dağıtımı desteklenmesi teklif edildi.

Kültür Ekonomisi Komisyonunca ise TÜİK'in düzenli aralıklarla "Kültürel Katılım Araştırması" yapması, sponsorlukların teşvik edilmesi, bakanlığın sponsorluk onayını alabilmek için akredite STK'lar ve akademisyen listeleri hazırlaması, milli kültür fonu kurulması önerildi.

- "Silikon Vadisi"ndeki gibi kitlesel fonlama yöntemi kullanılsın

Büyük kaynak gerektiren projelerde geniş kitlelerin desteğini almak için Silikon Vadisi'nden başlayarak dünyaya yayılan "kitlesel fonlama" yöntemine başvurulması da önerildi.

Komisyonda, vergi borçlarının; milli kültür açısından önem arz eden ve özel mülkiyette bulunan sanatsal, tarihi, arkeolojik taşınır ya da taşınmaz mal mahiyetindeki kültür varlıklarının "verilmesi" suretiyle ifa edilmesine olanak sağlayacak bir düzenleme yapılması, vergi muafiyeti veya indirimi de istendi.

Kültür Varlıkları, Müzeler ve Arkeoloji Komisyonunun önerileri arasında ise müzelerin çeşitlendirilmesi, yeniden yapılandırılması, erişim ve ulaşım olanaklarının geliştirilmesi, emlak vergilerinden, kültür varlıklarına katkı payı olarak ayrılan dilimin en az yüzde 50'lik bölümünün bakanlıkça taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının konservasyon ve restorasyonunda kullanılmak üzere aktarılmasının sağlanması yer aldı.

Sahne Sanatları Komisyonunca, ödenekli tiyatroların tıpkı özel tiyatrolar gibi daha özgür ve etkin olabilmesi için özerkleşmesi, bürokrasiden kurtulması, devletin amir konum yerine hami konumuyla var olması, özel tiyatroların ödenekli tiyatro kurumlarının imkanlarıyla donatılması veya ödenekli tiyatrolarda beş yıl içinde her yıl yüzde 20 oranında ödenek kısıtlamasına gidilmesi, buna mukabil devlet teşviki verilmesi ve özel iyileştirmeler yapılması suretiyle sivilleştirilmesi, yerli eser üretimi adına telif haklarında teşvik edici adil düzenlemeye gidilmesi önerildi. İstanbul Atatürk Kültür Merkezi ve muadillerinin bina ve yönetsel olarak ihyası da öneriler arasında yer aldı.

- "Film bankası kurulsun"

Sinema, Radyo ve Televizyon Komisyonunca, "Lütfi Ömer Akad Sinema Müzesi" adıyla bir sinema müzesi, sinema yapımcıları için bir "film bankası" ve uluslararası standartlarda film platoları kurulması önerildi.

Öneriler arasında, "Sinema Sanatı" başlıklı bir dersin Fatih Projesi çerçevesinde öğrencilere dağıtılan tabletlerde sunulacak biçimde hazırlanarak müfredata eklenmesi, iletişim fakültelerine merkezi sınavla öğrenci alınmasının devamının uygun olmakla birlikte, radyo-televizyon ve sinema bölümleri ile güzel sanatlar fakülteleri sinema ve görsel iletişim bölümlerine genel yetenek sınavının yeniden ihdasının önerilmesi, 70'i aşkın üniversitede mevcut iletişim fakültesi sayısının dondurulması ve var olanlar içindeki sinema, radyo-televizyon bölümlerinin gerçek anlamda işlevlerine göre ayrıştırılması da yer aldı.

Bakanlığın filmlerin yapım aşamasında belli oranda bileti baştan satın alma garantisini vererek, yönetmen/yapımcıyı desteklemesi; TRT bünyesinde yalnızca sinema filmleri, belgesel filmler, animasyon filmleri ve kısa filmler yayınlayan özel bir sinema kanalının kurulması; sinema biletlerinin Kültür Kart, Müze Kart, İstanbul kartına da yüklenebilmesi ve üç kitap satın alana bir yerli film bileti, müze gezene bir bilet veya kültür ürünlerinden alışveriş yapana bilet verilmesi gibi organizasyonlar düzenlenmesi ile kültür ürünlerinin üretimi ve tüketiminden KDV ve stopajın kaldırılması da teklif edildi.

- Özel müzik topluluklarına destek verilsin

Müzik Komisyonunca Müzik Sanatları Genel Müdürlüğü ihdas edilmesi, her ile bir "Genç Kültür Evi" açılması, özel tiyatrolara verilen desteğin bir benzerinin özel müzik topluluklarına verilmesi, devletin Kültür ve Turizm Bakanlığından bağımsız olarak müzik piyasasını düzenleyici ve denetleyici fonksiyonlara sahip yeni bir bağımsız idari yapılanmaya gitmesi önerildi. Ayrıca, tüm kültür sanat ürünlerine ve etkinliklerine uygulanan yüzde 18 KDV oranının yüzde 1'e indirilmesi, stopajın kaldırılması, nitelikli kültür sanat faaliyetlerinin yüzde 10 oranındaki eğlence vergisinden muaf tutulması teklifi yapıldı.

Görsel Sanatlar Komisyonunca mevcut düzenlemenin dışında, Avrupa ülkelerinde olduğu gibi sanatçıların müzayede satışlarından yüzde 1-3 arasında değişen bir telif bedeli almalarının sağlanması, sanat eserinden alınan yüzde 18'lik verginin düşürülmesi, galerilerin ödedikleri vergi oranlarının yeniden değerlendirilmesi, AVM gibi binalarda müze/galeri gibi sanat mekanlarının açılmasının ruhsat şartı haline getirilmesi önerileri sıralandı.

- "Kültürün korunması için yalan haberlere karşı toplum bilgilendirilsin "

Dil ve Edebiyat Komisyonunun önerileri arasında, İstanbul'da bir Modern Türk Edebiyatı Müzesi kurulması, Yunus Emre Divanının, Doğu ve Batı dillerine çevrilmesi, Uluslararası Yunus Emre Ödülü verilmesi, yurt dışında Türk edebiyatı festivalleri düzenlenmesi, dünyanın saygın gazetelerinde Türk edebiyatı ekleri yayımlanması yer aldı.

Kütüphanecilik ve Yayıncılık Komisyonu tarafından süreli yayınların Türkiye'deki bütün kitabevleri ve bayilerde satışı için dağıtım şirketleri kurulması, AB ülkelerindeki gibi kitapta tek fiyat uygulamasına geçilmesi, ceza ve tevkif evlerine donanımlı kütüphanelerin yapılması teklif edildi.

Medya ve Kültür Komisyonunca medyada, dil ve kültürde cinsiyet ayırımcılığını engelleyici projelere özel destekler verilmesi, kültürün korunması için yalan haberlere karşı toplumu bilgilendirici projeler yapılması, okullarda medya okuryazarlığı ile ilgili eğitime erken yaşlarda başlanması önerisi yapıldı.

- "Her şehir Şehir Arşivi oluştursun"

Mimarlık ve Kültür Komisyonunca, yeni cami yapımı konusunda yaşanan kargaşa ve başıboşluk ortamının her şeyden önce denetim altına alınması, camilerin özgün ve özel tasarımlar olmasına devletin zemin hazırlaması, hazine arazilerinin mülkiyeti, altyapısı sağlanarak düşük maliyetlerle toplumun ihtiyacına sunulması, devletin arsa spekülasyonu üzerinden sağlanan rant ekonomisine altlık oluşturan şehir arazisinin imar artırımı yoluyla el değiştirerek çok katlı yapılaşmaya imkan sağlanmasını önlemesi, yeni mimarlık bölümleri açılmaması istendi.

Şehir ve Kültür Komisyonunda, şehirlerimizin somut olan ve somut olmayan kültürel envanteri güncel tutulması, her şehrin "Şehir Arşivi" oluşturulması, Anadolu'nun bütün şehirlerinde "Şehir Araştırma Merkezleri" kurulması önerildi.

Yerel Yönetimler ve Kültür Komisyonunda ise üniversite ile valilik-belediye arasındaki kopukluğu gidermek için ortak faaliyetler yürütülmesi, dünyadaki başarılı örneklere uygun olarak, Dede Efendi, Ali Kuşçu, Evliya Çelebi, Şeyh Hamdullah, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Osman Hamdi, Nazım Hikmet Ran, Sezai Karakoç, Ahi Evran, Mimar Sinan gibi yaşadıkları şehirlere bilim ve sanat adına büyük katkılar sağlamış değerleri yaşatan müzeler kurulması teklif edildi.

Yurtdışı Türkler ve Kültür Komisyonunda ise yurt dışında yaşayan Türklerin kültür ve sanatın birçok dalında ürün vermelerinin yarışmalar, festivaller, fuarlar ve ödüller aracılığıyla teşvik edilmesi, Kültür ve Turizm Bakanlığınca ''Yurtdışındaki Türk Kültür ve Sanatını Destekleme Fonu'' kurulması önerildi.

- 15 Temmuz'u unutturmayacak performanslar desteklensin

Aile ve Kültür Komisyonunun önerileri arasında ise 15 Temmuz darbe girişimine karşı verilen onurlu direnişin ilhamını aile değerlerinden aldığı belirtilerek, söz konusu direniş kültürünün beslendiği aile değerlerini, kültürel ve sanatsal imkanlarla milli hafızada tutacak performansların desteklenmesi yer aldı.

Yıldız Aktaş - AA