Abakus

Abakus nedir?

Abakus:  Antik yapılarda görülen, sütun başlığından sonra gelen yekpare veya ayrı parçalardan oluşan dikdörtgen veya kare şeklindeki mimari bir öğedir. 

İlk başlarda kalın olan abakus, sonraları sütunların incelmesiyle birlikte incelerek yassılaşmıştır. 

Yunan ve Roma yapılarında daha basık ve geniş olan örneklerine rastlanmaktadır. 

Mimari öğelerin daha çok işlevsellikleriyle ön plana çıktığı Dor düzeninde kare olarak kullanılan abakusler, daire planlı ve yastık biçimli yalın  sütun başlıklarına oturmaktadır.

Aiol başlığında ise abakus yer almamaktadır. 

İon düzeninde öne çıkan özellik sütun başlıklarında bulunan kıvrımlar olduğundan abakuslar iyice incelip küçülerek pek göze batmayan birer öğe haline gelmiştir. Bu düzeneki abakuslar genellikle yumurta - ok silmesiyle bezelidir. 

Korinth ve Kompozit düzenlerdeki başlıklarda ise abakusun köşeleri pahlı olup, kenarları ise  içbükeydir. 

Korinth düzenindeki abakuslerin, sütun başlığındaki akanthos yapraklarıyla iç içe geçtiği görülür. 

Abakus: 1. Sütun başlığının en üstünde ve yatay taşıyıcı baştabanın  (arşitrav) altında bulunan taş levha. Dört ya da daha çok köşeli, geniş, dışa taşan tabla biçiminde mimari öğe. 

Mimari öğelerin daha çok işlevleriyle var olduğu Dor Düzeni'ne kare abakuslar, daire planlı, yastık biçimli yalın sütun başlıklarına oturur. 

Ion Düzeni'nin belirleyici niteliği sütun başlıklarındaki kıvrımlar olduğundan abakuslar incelip küçülerek dikkat çekmeyen birer öğe durumuna gelmiştir. 

Korinth düzeninde ise abakusların başlıktaki akantus yapraklarının kıvrımlarıyla bütünleştiği görlür. 

Toskana, Roma Dor ve Roma İon sütun başlıklaında alt kesimi silmeli kare biçimindedir. 

2. Romalıların duvar kaplamak için kullandıkları mermer levhalar.