Akademia veya Akademi
Akademia veya Akademi nedir?
1. Akademia: Platon tarafından MÖ 387’de kurulan felsefe okulu.
Kapısında “geometri bilmeyen buradan içeri giremez” yazısı bulunurdu.
Yaklaşık üç yüz yıl etkin olan bu kurumun kendi içindeki tarihi Eski, Orta ve Yeni Akademia dönemleri olarak ayrılır.
2. Akademia: Akademos adındaki kahramana adandığı söylenen, Platon'un MÖ 387'de ders vermeye başladığı, Atina dışındaki zeytinlik.
900 yıl boyunca, Aristoteles'in gezima (peripatetik) izleyicilerinkinden farklılık gösteren bir Platoncu felsefe okulu olmuştur.
Akademia'nın geçirdiği evreler üçe ayrılabilir.
Bunlardan ilki, Platon'un ve ondan hemen sonra gelen filozofların başkanlık ettiği ve ahlaki, spekülatif ve dogmatik felsefenin öğretildiği eski Akademia dönemidir.
Orta Akademia Dönemi, dogmatik olmayan Kuşkuculuğu getiren Arkesilaos ile (MÖ 316/315- MÖ 241) başlar.
Bunu Karneades'in kurduğu (MÖ 2. yüzyıl) ve Eski Akademia'nın dogmatizmine dönüşü gerçekleştiren Askalon'lu Antiokhos'un başkanlığıyla sona eren Yeni Akademia dönemi izler.
Akademia bundan sonra Bizans İmparatoru Justinianos tarafından MS 529'da kapatılıncaya kadar Orta Dönem Platonculukla, Yeni Platonculuğun merkezi oldu.
3. Akademi: Bu adın kökeni Atina yakınlarındaki Akademeia adlı bir zeytinlikten gelmektedir.
Burada ünlü düşünür Eflatun / Platon'un , MÖ 4. yüzyılda öğrencilerine matematik, doğa bilimleri ve yönetim biçimi gibi çeşitli konularda ders verdiği okul, tarihteki ilk akademi olarak kabul edilir. O'nun ölümünden sonra öğrencileri ve felsefesini benimseyenler tarafından sürdürülen bu Akademi geleneği MS 529'da, Bizans İmparatoru Iustinianus tarafından sonlandırılmıştır.
Bugün birçok ülkede akademi adını taşıyan köklü kurumlar vardır ; Günümüzde de Fransız dili konusunda tek yetkili kurum sayılan Paris'teki Fransız Akademisi (Académie Française) 1635'te Kardinal Richelieu tarafından kurulmuştur.
Londra'daki Kraliyet Sanat Akademisi (1768) ile Kraliyet Müzik Akademisi (1822), İngiltere'nin en ünlü akademileridir.
Gene Londra'daki Kraliyet Tiyatro Sanatı Akademisi (1904) ile bilimsel çalışmalar yapmak üzere 1662'de kurulmuş olan Kraliyet Derneği (Royal Society) de ünlü akademiler arasında sayılır.
1725'te Rus Çarı I. Petro tarafından Petersburg Bilimler Akademisi adıyla kurulan Rusya’daki Bilimler Akademisi de yeryüzündeki saygın akademilerden biri sayılır.
ABD'deki Sinema Sanat ve Bilimleri Akademisi de dünyanın ünlü akademilerinden birisidir ve 1929'dan bu yana her yıl “Akademi Ödülleri” adı altında, sanat değeri taşıyan sinema filmlerinin yönetmen, oyuncu, görüntü yönetmeni ve öbür yaratıcılarına ödüller verir. Ödül, “Oscar” adlı bir heykelcikle simgelendiği için Akademi Ödülü’ne Oscar Ödülü de denir. (Nezih Başgelen)