Akropolis

Akropolis nedir?

1. Akropolis: Yukarı şehir.

Antik Yunan kentlerinin en yüksek kesiminde kurulan, en önemli yapıların ve tapınakların buluduğu, etrafı surlarla çevrili yukarı şehir. 

Akropolisin kentin en yüksek noktasında, bir tepe üstünde kurulması gerek dinsel, gerekse askeri yönden oldukça uygundu.

Askeri bakımından savunmaya yönelik olması gerektiğinden akropolis bi iç kale olarak inşa edilmek durumundaydı.

Dinsel açıdan ise kentin koruyucu tanrısının tapınağı için bundan daha iyi bir yer düşünülemezdi. 

Akropolisler içinde en ünlüsü İ.Ö. V. yüzyılını ikinci yarısında inşa edilen Atina Akropolisi'dir.

Anadolu'daki Pergamon-Bergama Akropolisi de, son yıllardaki yoğun kazı ve restorasyon çalışmalarıyla dünyadaki sayılı örneklerinden biri durumuna gelmiştir. 

2. Akropolis: Yukarı şehir anlamına gelmektedir. Yunan kentlerinin en yüksek noktasında yer alan, kent yönetimi ve dinle ilgili başlıca yapıların bulunduğu savunmaya yönelik merkezi kesim. Miken döneminde Akropolis, kralın ve çevresinin barınağı, kalesiydi. Daha sonraki dönemlerde, gerektiğinde sığınılan bir kale olarak kullanılmakla birlikte, temelde, kentin tanrılara ayrılmış kutsal kesimi olma özelliğini kazanmıştır. Böylece kentlerin kuruluşu dinsel bir anlam taşıdığından tanrıların oturacağı yerler inşa etmek Yunan kent planlamasının temel öğelerinden biri haline gelmiştir. Akropolisin bir tepe üstünde olması hem dinsel, hem de askeri açıdan çok uygundu. Askeri açıdan, Akropolis aynı zamanda bir iç kale olmak zorundaydı. Dinsel açıdan ise tepeler (mağaralar, kaynaklar, korular ve vadiler gibi) tanrıların varlığıır gösteren gizemli doğal oluşumlarla doluydu. Akropolislerin en ünlüsü MÖ 5. yüzyılın İkinci yarısında inşa edilen Atina Akropoiisi'dir. Sarp ve surla çevrili bir tepe üstündeki bu Akropolis, kentin koruyucu tanrıçası Athena'nın evi olarak yapılmıştı. Burada günümüze kalan yapılar arasında kutsal bölgenin giriş kapısı Propylaia, Athena'nın asıl tapınağı ve aynı zamanda Delos Birliği'nin hazinesinin saklandığı yer olan Parthenon, tarım tanrılarına, özellikle de Erikhtonios'a adanan Erekhtheion ile Dor ve İon halklarının Atina yönetimi alanda uyum içinde yaşamalarını mimari açıdan simgeleyen Athena Nike Tapınağı sayılabilir.