Amenofis

Amenofis kimdir?

1. Amenofis I: MÖ 16. yüzyılın üçüncü çeyreğinde hüküm sürmüş Mısır firavunu.

18. sülalenin kurucusu Ahmose I’nin oğlu ve halefidir.

Mısır’ın Nübye’deki topraklarını genişletmiştir. Kanunlar, takvim ve ibadet alanlarında uzun ömürlü idari düzenlemeler yapmış, bu icraatlarınden dolayı ölümünden sonra eşi ile birlikte tanrılaştırılmıştır.

2. Amenofis II: MÖ 15.yy sonu, 14. yy. başında hüküm sürmüş 18. sülaleye mensup Mısır firavunu. Tutmosis III'in oğlu ve halefidir.

İmparatorluğun parlak bir döneminde yaşamış, babasından devraldığı sınırları korumaya çalışmıştır.

Mumyası Kral Mezarları Vadisi’nde iyi korunmuş süslü mezarında bulunmuştur. Ölümünden sonra yerine oğlu Tutmosis IV geçmiştir.

3. Amenofis III: MÖ 14. yüzyılın ikinci çeyreğinde hüküm sürmüş 18. sülale Mısır firavunu.

Tutmosis IV’in oğlu ve halefidir.

Yeni Krallık Döneminin (MÖ 1550-1070) en parlak zamanları onun döneminde yaşanmıştır.

Saray geleneklerine aykırı olarak Ahmim bölgesindeki memurlardan birinin kızı olan Teye ile evlendi.

Döneminin öteki büyük devletleriyle canlı diplomatik ilişkiler yürüttü. Kendinden önceki firavunlar gibi ülkeler fethetmedi ancak kendine bağlı kralları cömert armağanlar yardımıyla idare etmesini becerdi. Bu sayede döneminde hiç isyan çıkmamıştır.

Thebai’nın doğusunda yeni yaptırdığı kraliyet sarayına taşınmış, askeri seferlere giderek ilgisini kaybetmiş, aldığı aşırı kilolar yüzünden hastalıklarla boğuşmuştur.

Bu dönemde devlet idaresi daha çok eşi Teye’nin sorumluluğunda idi.

4. Amenofis IV (Akhenaton / Amenhotep): MÖ 14. yüzyılın üçüncü çeyreğinde hüküm süren 18. sülaleden Mısır firavunu ve tektanrıcı Aton dininin kurucusu.

Firavunluğunun altıncı yılında Akhenaton (Aton’un hizmetkarı’) adını aldı ve yeni dinini resmen açıkladı.

Başkenti Thebai’den 300 km. kuzeye, Aton’un ufku anlamına gelen Akhetaten’e (Amarna) taşıdı.

Amon adı Mısır’daki tüm yazıtlardan çıkarıldı. Bazı yerlerde ‘tüm tanrılar’ sözcükleri de kaldırıldı.

Birçok tapınak kapatıldı, festivaller kaldırıldı. Firavun değişiklikleri sırasında karışıklık dönemlerinde Amon rahiplerinin fazla güçlenmeleri bu inanç değişikliğinin sebeplerinden biri olabilir. Zira Akhenaton’un ilk yaptıklarından biri Amon rahibinin siyasi yetkilerini kaldırmak olmuştur.

Aton dini insanlardan yalnızca onlara hayat ve sıcaklık veren güneşe minnet duymalarını istiyordu. Önceki büyük Mısır tanrılarının kusur bağışlamayan katı hoşgörüsüzlüğü Aton dininde yoktu. Böyle büyük değişiklikler toplumda fazla kökleşmedi. Büyük halk kitlelerinin içtenlikle Aton’a tapındığını gösteren hiçbir kanıt yoktur.

Amenofis, istediği etkiyi sağlayamamış olduğunu düşündüğünden olsa gerek, hükümdarlığının son yıllarında eski inançlara dönüş olarak nitelenebilecek davranışlar sergilemiştir.

Orduya yeterince önem vermediğinden güçlü bir kara ve deniz ordusu oluşturmadı. Bunun sonucunda dış ticaret zayıflamaya, iç vergiler yerel memurların elinde birikmeye başladı.

Din değişikliğinin yarattığı karmaşa ortamından yararlanmak isteyen bağımlı prensler isyan girişimlerine başladılar.

Bu gelişmelerden hoşnut olmayan rahiplerle sivil yöneticiler orduyla birleşerek Akhenaton’un reformlarına cephe aldılar.

Tek tanrılı din Akhenaton’un ölümünden sonra terk edildi.