Arkeoloji kelimesinin kökeni ve içeriğine dair bir yorum

Arkeoloji nedir? Arkeoloji neyi inceler? TDK'nın kazıbilimi tanımı ne kadar arkeolojiyi tanımlamak için yeterli midir?

Arkeoloji,“arkheos” eski ve “logos” yol, yöntem, bilim kelimelerinden türemiş bir kelimedir ve Türkçeye “Eskinin Bilimi / Geçmişin Bilimi” olarak çevrilebilir.

Arkeoloji asıl olarak insanlığın kültürel geçmişini, kültürlerin değişimini ve birbirleriyle ilişkilerini inceler. “Kazı ve yüzey araştırması gibi teknikler ve analizler kullanarak, yazılı kaynaklar ve her türlü somut kalıntılar üzerinden insanlığın geçmişini araştıran bilim dalı” olarak tanımlanabilir.

Bununla beraber Türk Dil Kurumu arkeoloji kelimesini “kazıbilimi” olarak Türkçeleştirmiştir. Türk Dil Kurumu’nun arkeolojiyi kazı yapan bilime indirgemesi bu işi meslek olarak yapan kişilere göre eksik bir tanımlamadır ve kabul edilemez bir durumdur.

Türk arkeologlar, bu yaftadan rahatsız olmalarına karşın Türk arkeolojisinde, kazı yapmadan yapılabilecek bir arkeolojinin gerçek arkeoloji olmadığı ve bu durumun arkeolog olma yolunda büyük bir eksiklik olduğu görüşü yaygındır.

Özetle arkeoloji kazısız olmaz ama kazıdan ibaret de değildir.

Alıntı:  Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Cilt: 9 Sayı: 46 -  Ekim 2016)

Makale: Türk Arkeoloji Kuramı makalesi

Yazarı: Arkeolog-Öğretim Görevlisi Alper Gölbaş