Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Kanunu bugün yasalaşıyor

İçerdiği tüm belirsizlik, yasal çelişki, karanlık noktalar ve denetimsizliğe açık yapısal örgütlenme içeren maddelerine rağmen TBMM Genel Kurulunda onaylanan Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Kanunu'nun bugün yapılacak formalite oturumla yasalaşmasının önü açıldı. Dün ilk 5 maddesinin onaylanmasından ardınan bugün öğleden sonra yapılacak oturumla Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü vakıf kılıfı ile resmiyet kazanmış olacak.

Kanunlara aykırı kurulan enstitüyü meşrulaştırmak için kılıf olarak organize edilen Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Kanunu bugün TBMM'de yasalaşıyor 

TBMM Genel Kurulunda, Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Kanunu Teklifi'nin tümü üzerinde görüşmeler tamamlandı.

Genel Kurulda, İYİ Parti Grubu adına söz alan Gaziantep Milletvekili İmam Hüseyin Filiz, Anadolu'nun zengin bir kültürel mirasa sahip olduğuna işaret ederek, son dönemde yapılan arkeolojik kazıların dünya tarihini değiştirmeye devam ettiğini söyledi.

Teklifle kurulacak Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı ve faaliyetlerini önemsediklerini dile getiren Filiz, "Sorumluluklarının bilincinde olmaları talebiyle Vakfın hayırlı olmasını diliyor, yapılacakların takipçisi olacağımızı da belirtmek istiyorum." diye konuştu.

Filiz, 6 Şubat tarihinde gerçekleşen depremlerin etkilediği illerde çok sayıda tarihi eserin ya büyük hasar gördüğünü ya da tamamen yıkıldığını belirterek, "Bu emanetlerin ayakta tutulması, gelecek kuşaklara doğru şekilde aktarılması çok önemlidir. Binlerce yıl ayakta kalmış, yıpranmış ya da depremde hasar görmüş eserlerimizin kendi dönemine uygun şekilde restore edilmesi tarih bilincinde olmanın gereğidir. Ancak birçok restorasyon çalışmasının acemi ellerde, tarihi mirasın değerinin farkında olmayıp sadece para kazanmak derdinde olan birtakım firmalar tarafından resmen katledildiğine şahit olduk, olmaktayız. Yüzlerce hatta binlerce yıl ayakta kalmayı başarabilmiş tarihi eserlerin 'restorasyon' adı altında kılık değiştirmesine müsaade edilmemelidir." değerlendirmesinde bulundu.

Son 20 yıldır kamuda istihdam edilen arkeolog sayısını soran Filiz, "Neden Türkiye'deki arkeolojik kazıları Türk iş adamları, şirketleri ve Türk hükümeti değil de ABD, Alman ve Fransız kuruluşları finanse ediyor? Yerel yöneticilerimiz, kentlerindeki tarihi varlıkları korumak için tarihi doku temelli kent imar planlarını uygulama konusunda gerekli hassasiyeti göstermelidir. Kurulacak vakfın bu sorumluluğu da üstlenmesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.

Iğdır Milletvekili Yaşar Karadağ:  MHP olarak kanun teklifini destekliyoruz

MHP Iğdır Milletvekili Yaşar Karadağ, Türkiye'nin, afetlerin yıpratıcı etkisine karşı kültürel mirasını koruması gerektiğine işaret etti.

Ülkenin kültürel varlığının potansiyeli dikkate alındığında, Türk arkeolojisinin çalışma sahası açısından önemli bir kazanıma sahip olduğunu anlatan Karadağ, "Türkiye'nin tüm kültürel miraslarının araştırılarak tespit edilmesi gerekmektedir. Bilinmeyenlerin ortaya çıkarılıp bilinenlerin değerlendirilmesi, araştırılarak kapsamlı bir envanterin oluşturulması zorunlu görülmektedir." dedi.

Karadağ, tarih boyunca kadim Türk kültürü yanında birçok önemli uygarlığı barındıran Anadolu'nun, tam olarak ortaya çıkarılmamış kültür hazineleri barındırdığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Türk arkeolojisinin dünyaya açılabilmesi, kültürel ve tarihi bağlarının olduğu coğrafyalarla yakınlaşabilmesi, bu alanda tabii ki TİKA'mızın da çok büyük çalışmaları var ve takdirle karşılıyoruz, dünya arkeolojisi çalışmalarına da katkı ve yön verilebilmesi için etken bir arkeoloji ve kültürel miras aktörüne dönüşmesi milli menfaatler bakımından son derece önemlidir. Özellikle yıllarca dışardan yabancıların bu alanda yapmış olduğu çalışmaları görüyorduk, bu kanun teklifinde kurulacak vakıfla birlikte inşallah bu alandaki yerli bilim adamlarımızın da sayısının son derece artacağı kanısındayız. Bu kapsamda, teklifle ülkemizde ve kültürel, tarihi bağlarımızın olduğu dünyanın diğer bölgelerinde Türk ve İslam arkeolojisi ve ilgili bilimin alanlarında insanlığın ortak birikimlerini esas alarak bilimsel araştırmalar yapmak, bu araştırmaları teşvik etmek, yapılan araştırmaları yayınlamak, arşivleme çalışmaları gerçekleştirmek, araştırmacıların erişebileceği kütüphaneler oluşturmak, özel müzeler açmak, dünya arkeoloji ve kültürel miras camiasındaki bilim toplulukları ile kültürel miras alanında işbirlikleri gerçekleştirmek, yurt dışında arkeolojik kazı, araştırma ve inceleme faaliyetlerinde bulunmak üzere Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı kurulmaktadır."

MHP'li Karadağ, MHP olarak kanun teklifini desteklediklerini bildirdi.

Kemal Bülbül:  Son dönemde TBMM'ye gelen vakıflar ve alan başkanlıkları kurulması teklifi arttı 

HDP Antalya Milletvekili Kemal Bülbül, iktidarın son dönemde TBMM'ye vakıflar ve alan başkanlıkları kurulmasına yönelik kanun teklifleri getirdiğini belirterek, "Bunlarla küçük iktidarlar mı veya rant alanları mı, pek de küçük sayılmaz, yaratılmak isteniyor?" sorusunu yöneltti.

Teklifle kurulacak Vakfın, Türk ve İslam kavramlarıyla sınırlandırılmasının kabul edilemez olduğunu söyleyen Bülbül, "Vakfa getirilen Türk İslam kavramı, sınırlayıcı, tekçi ve diğerlerini yok sayıyor." ifadelerini kullandı.

Bülbül, deprem nedeniyle birçok ilde tarihi dini yapıların yıkıldığını hatırlatarak, bunların aslına uygun şekilde restore edilmesini istedi.

Teklifle kurulacak Vakfın tekçi bir anlayışta olmasına itiraz ettiklerini söyleyen Bülbül, "Ayrıca Vakfın kuruluş, işletiliş amacı, Vakıf ile paralellik teşkil eden Enstitü'nün kuruluş amacı yeterince sarih, açık, anlaşılır değil. Vakfın her şeye rağmen bir sivil toplum kuruluşu olması gerektiği ve sivil inisiyatif tarafından kurulması gerektiği gerçeğini de ifade etmek gerekiyor." sözlerini sarf etti.

Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya:  Vakfın parası pulu yok ama...

CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya, iktidarın üniversitelerin kapısına kilit vurduğunu öne sürerek, "11 il var, bu illerdeki çocuklar, Ankara, İstanbul ve İzmir'deki üniversiteleri kazandı. Yurtlardan bu çocukları attınız. Annesini, babasını, kardeşini kaybetmiş, evi yıkılmış, nereye gidecek, nerede kalacak? '850 bin kişiyi barındıracağız.' dediğiniz yurtlarda şu anda 350 bin kişi barınmıyor. Çünkü hiç kimse Hakkari'deki, Artvin'deki, Zonguldak'taki, Edirne'deki yurda gitmedi." ifadelerini kullandı.

Teklifle kurulması öngörülen Vakfın, Anayasa'ya aykırı olduğunu savunan Kaya, "Anayasa Komisyonunda görüşülsün, dedik, görüşülmedi, reddedildi. Vakıf senedi nerede? Burada böyle bir şey yok. Bu Vakfın parası pulu yok ama Kültür ve Turizm Bakanlığı aracılığıyla oradaki bütçeden kaynak aktararak bir vakıf kurulmak isteniyor." dedi.

Bu konuyu, bugün tartışmaktan üzüntü duyduğunu dile getiren Kaya, "Ben bir eğitimciyim. Bir an önce üniversiteler eğitim öğretime açılmalı. Deprem bölgesindeki okullar kademeli olarak eğitime açılıyor. Hiç zaman kaybedilmeden öğretmen atamaları yapılmalı, deprem bölgesindeki mağdur olan öğretmenlerin isteğe bağlı tayinleri derhal gerçekleştirilmeli. İşte bunları tartışırsak topluma yararlı iş yapmış oluruz ama bu Vakfı kursanız ne olur kurmasanız ne olur; ömrünüz üç aylıktır." şeklinde konuştu.

Genel Kurulda teklifin maddeleri üzerinde görüşmelere geçildi.

TBMM Genel Kurulunda, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı'nın kurulmasını içeren kanun teklifinin ilk bölümünde yer alan 5 madde kabul edildi.

Genel Kurulda kabul edilen maddelere göre, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Kanunu Teklifi ile Türk ve İslam arkeolojisi ile ilgili alanlarda bilimsel çalışmalar yapmak, bu alanlarda kütüphane ve müzeler açmak, kültürel miras konusunda iş birlikleri gerçekleştirmek, yurt dışında arkeolojik kazı, araştırma ve incelemeler gerçekleştirmek üzere merkezi Ankara'da bulunan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı kurulacak.

Vakıf, amaçları kapsamında öncelikle Türk ve İslam arkeolojisi ile kültürel mirası olmak üzere antropoloji, sanat tarihi, tarih, epigrafi, nümismatik gibi tüm ilgili alanlarda Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Balkanlar, Akdeniz, Ege, Karadeniz, Kafkasya, Orta Asya, Güney Asya ve dünyanın diğer bölgelerinde tarihi çağlar boyunca var olan kültürlerin ve sanatların, Türk bilim insanları ve öğrenciler tarafından her yönüyle çalışılmasını teşvik edecek ve bu alanlarda yapılan bilimsel araştırma ve çalışmaları destekleyecek.

Vakıf, faaliyetlerini tek başına gerçekleştirebileceği gibi kültürel mirasın korunması, yönetimi ve geliştirilmesi için kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile işbirliği yapabilecek.

Vakıf, kamu kurum ve kuruluşlarına, özel kuruluşlara, uluslararası kuruluşlara proje teklifleri sunabilecek, ulusal ve uluslararası yarışmalara katılabilecek, ulusal ve uluslararası yarışmalar düzenleyebilecek.

Vakfın faaliyetlerinden Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı Yönetim Kurulu tarafından belirlenenler, vakıf bünyesinde oluşturulan ve merkezi Gaziantep'te bulunan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü tarafından yürütülecek.

Vakfın organları

Vakfın organları; mütevelli heyeti, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile danışma organı olan bilim kurulundan oluşacak.

Mütevelli heyeti, vakfın karar organı olacak ve 11 üyeden oluşacak. Kültür ve Turizm Bakanı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanlığının Yurtdışı Tanıtım ve Kültürel İşler Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakan Yardımcısı, Türk Tarih Kurumu Başkanı, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü, mütevelli heyetinin tabii üyeleri olacak.

Mütevelli heyeti başkanı, Kültür ve Turizm Bakanı olacak ve bakanın katılmadığı toplantılara Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakan Yardımcısı başkanlık edecek.

Vakfın icra organı olan yönetim kurulu, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Vakfı'nı temsil yetkisini haiz olacak ve 7 üyeden oluşacak.

Bilim kurulu, vakfın danışma organı olacak. Bilim kurulu üyeleri, arkeoloji ve kültürel miras alanında ve ilişkili diğer bilim alanlarında temayüz eden, vakfın amaçları doğrultusunda çalışmalar gerçekleştiren Türk ve yabancı bilim insanları arasından yönetim kurulunca 5 yıllığına seçilecek. En fazla 50 kişiden oluşacak bilim kurulunda yabancı üyelerin sayısı toplam üye sayısının beşte birinden fazla olamayacak.

Vakıf tarafından yurt dışında arkeolojik kazıların yapıldığı yerlerde, kazı süresiyle sınırlı olmak üzere mütevelli heyeti kararı ile geçici temsilcilikler açılabilecek.

Kamu kurum ve kuruluşları, yükseköğretim kurumlarında vakfın faaliyet alanlarıyla ilgili konularda istihdam edilen devlet memurları ile öğretim elemanlarından gerekli nitelikleri taşıyanlar, vakfın talebi, kendilerinin ve kurumlarının muvafakatiyle 1 yılı geçmemek üzere vakıfta geçici görevlendirilebilecek. Bu süre, aynı usulle her bir personel için birer yıl olmak üzere en fazla 3 yıl uzatılabilecek. Bu suretle geçici görevlendirilenler, görevlendirildikleri süre boyunca kurumlarından aylıklı izinli sayılacak.

Türk Arkeoloji ve Miras Vakfı, kurum ve kuruluşlardan, münhasıran belli bir uzmanlık, bilgi ve deneyim gerektiren iş ve hizmetler için oluşturulan komisyon ve benzeri çalışma gruplarına dahil olmak üzere, kurumlarındaki asli görevleri uhdelerinde kalmak şartıyla personel görevlendirilmesini talep edebilecek.

Vakıf, iş mevzuatı kapsamında personel istihdam edebilecek.

TBMM Başkanvekili Haydar Akar, teklifin 5. maddesinin kabul edilmesinin ardından birleşime ara verdi. Aranın ardından komisyonun yerini almaması üzerine Akar, birleşimi yarın saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.