Arkeolojik çanak çömlek parçaları için özel yazılım geliştiriliyor

Özellikle çanak, çömlek ve seramiklerle uğraşan arkeolog, sanat tarihçisi ve antropologları çok heyecanlandıracak bir yazılım üzerinde çalışmalar sürüyor.

Arkeologlar ve bilgisayar yazılımcıları ele ele vererek, arkeoloji kazılarında ya da yüzey araştırmalarında bulunan seramik ve çanak çömlek parçaları benzer özelliklerine göre eşleştirecek veya gruplayabilecek bir yazılım geliştirmek için kolları sıvadılar.

Bilgisayar mühendisleri ve görsel alanda geliştirilen yazlılım teknolojilerinin sağladığı imkanlar; arkeoloji ve antropolojinin yararlandığı temel bulgularından çanak çömleklerin incelenmesinde çığır açabilir.

Amerka kıtasında 1.500 yıl önce üretilen Swift creek kültürü çanak çömlekleri üzerinde daha rahat çalışılabilmesi amacıyla özel bir proje oluşturuldu.

Güney Carolina Üniversitesi'ndeki araştırmacılar; tarih öncesi seramik kalıntıları ve çanak çömlek parçalarını, tasarım detaylarıyla otomatik olarak eşleştirebilecek bir yazılım programı geliştirmek için çalışıyor.

Proje için üniversitenin Fen-Edebiyat Fakültesi Dijital Beşeri Bilimler Merkezi (College of Arts and Sciences' Center for Digital Humanities), S.C. Arkeoloji ve Antropoloji Enstitüsü, (S.C. Institute of Archaeology and Anthropology) Mühendislik Fakültesi ( the College of Engineering) ile Bilgisayar Araştırmaları ve Bilgi işlem Merkezi (Computing and Research Computing Center) ele elevermiş durumda.

Projenin finansını; Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) ve Milli Park Servisi (National Park Service) hibe olarak sağlıyor.

Amerikalılar yerlileri; M.S. 100 ila 900 tarihleri arasında ahşap atölye aletleri kullanarak seramik eserler üretmişlerdi. Bunlar Swift Creek çanak çömlekleri olarak bilinir. O dönemden kalan arkeolojik kalıntılarda ele geçmiş ya da arazide bulunmuş çanak çömlek parçaları hayli fazla.

Başta Georgia eyaleti, Kuzey Florida, Güney Carolina ve Doğu Alabama'nın bir bölümünde Swift Creek kültürüne ait çanak çömlek ya da seramik parçaları bulmak mümkün.

Arkeoloji ve Antropoloji Bölümü Uygulamalı Araştırmalar Müdürü Arkeolog Karen Smith, "Çanak çömlekçilerdeki nakışlar, işlemeler ve ince hatlat, bir nevi sanatçıların parmak izi gibidir. Aynı elden ya da aynı atölyeden çıkmış seramik parçalarındaki nakışlar ve dalgalanmalar birbirine benzer. Bu sayede çanak çömlekleri mukayese ederek nerede ve ne zaman yapıldığı saptanabilir.  Ancak Swift Creek çanak çömleklerinden birbirine benzeyenleri bulmak samanlıkta iğne aramaktan farksız " diyor.

1940'lı yıllardan sonra bilinçli şekilde derlenmeye başlayan ve Amerikan Yerlilerinin hayatları ve yaşam kültürleri, göçleri ve etkileşimleri hakkında önemli ipuçları sağladığı için çok önemsenen Swift Creek çanak çömlek parçaları üzerinde en çok emek sarf eden iki isim Bettye Broyles ve doğabilimci Frankie Snow'du. Bunlar sayesinde bulunan seramiklerin menşei hakkında bilgi edinmek mümkündü. Ancak Broyles vefat etti ve Snow ise emekli oldu. Bu proje fikri de onların yokluklarının hissedilmesinden doğan ihtiyaçtan zuhur etti.

Projenin beyin takımı, Fen-Edebiyat Fakültesi Dijital Beşeri Bilimler Merkezi'nden
Colin Wilder, Mühendislik Fakültesi öğretim üyesi, bilgisayar uzmanı Profesör Song Wang ve Bilgisayar Araştırmaları ve Bilgi işlem Merkezi'nde Jun Zhou'dan oluşuyor.

Ekip; dijital görüntüleme ve analiz teknolojilerini kullanarak grup, çanak çömlek ve desenler arasındaki kalıpları eşleyecek algoritma ve yazılım geliştiriyor.

Ekibin yapğması gereken yığınla iş var: Çanak çömlek parçalarının 3 boyutlu bir tarayıcı ile taranması, boyutlandırılması, yeni veri işleme algoritmaları geliştirmeleri, eşleşme yapmak için gerekli kriterleri ince detaylarına kadar listelemeleri, ayrı parçalardan desenleri seçerek tanmlamaları, yeni algoritmalar geliştirmeleri en başta gelenleri... 

Wilder'e göre nihai hedef, arkeologların ve diğer ilgili kişilerin çanak çömlek fotoğraflarını rahatlıkla yükleyebilecekleri ve kalıp eşleştirme teknolojisine erişebilecekleri bu sayede de benzer parçaları hemen tanımlayacakları bir web sitesi oluşturmak.

Smith ise proje çanak çömleklerin bileşimi ve kimyasal yapısı hakkında daha fazla araştırma  verisi ekleyebilmeyi sağlama yönünde çaba sarf ediyor.

arkeolojikhaber.com