Bazilika, Basilica

Bazilika, Basilica nedir?

I. Bazilika, Basilica:  Antik çağda ilk olarak Romalılar tarafından yapılmış, dinsel ya da kamusal işlevli, sütun dizilerince taşınan ve uç kısmında nişe benzer bir apsis bulunan dökdörtgen planlı bir yapı.

Paralel sütun sıraları ile uzunlamasına neflere ayrılmıştır.

Ahşap çatılı yapılardır.

Ortadaki nef, geniş ve yüksek olup, yanlarında birer veya ikişer yan nef bulunur. Ana nef yarım daire planlı bir apsis ile sonlanır., tam karşısında ise ana giriş yer alır. Orta mekanın sütun ve payelerle taşınmakta olan duvarlarının üst kısmında aydınlatma pencereleri yer alır. 

İki katlı olan bazilikalar da vardır. Dinsel olmayan kamusal işlevleri arasında hukuksal işle de bulunur. Burada kurulan mahkemelerde yargıç, bazilikanın bir ucunda yükseltilmiş, yarım daire planlı, üzeri yarım kubbe ile örtülü ve tribuna olarak adlandırılan apsiste oturudu. 

Bazilikalar mimarlık tarihinde şeklini ve işlevini süre olarak en uzun koruyan yapılardır. 

Her iki işlevi yerine getimiş bazilikalar içinde Anadolu'daki Pergamon - Bergama Bazilikası en görkemli olanıdır. 

Roma bazilikalarını örnek alan Bizans bazilikaları ise sadece dinsel bir yapı olarak gelişme göstermişlerdir. 

Erken Hristiyanlık mimarisinin ana yapı tipi olan bazilika, sonraki dönemlerde kullanılmamıştır. 

II. Bazilika:

1. Roma döneminde, yargı ve ticaret amacıyla kullanılan, çoğunlukla üç bölüme ayrılmış, yarım dairesel bir ya da iki apsisi olan dikdörtgen planlı toplantı salonu. Bu yapılara Basilicae adı verilmekteydi. Foruma bitişik kapalı çarşılar olan en erken Roma bazilikaları MÖ 2. yüzyıla tarihlenmektedir. Ahşap çatılıdır ve iç bölüntüleri bilinmemektedir. Basilicaenin girişi dikdörtgenin uzun kenarındandır ve geç dönemlerde tonozla da örtülmüştür.

2. Roma evinde (domus) sütunlu büyük salon.

3. Erken Hıristiyan, Bizans ve Avrupa Ortaçağ mimarisinde, dinsel yapı tipi.