Bibliotheke

Bibliotheke nedir?

Bibliotheke nedir

Bibliotheke, Antik çağda içerisinde papyros-papirüs rulolarının ve kitapların saklandığı, okuma salonu .bulunan yapı. 

Antik Çağdaki site ve şehirlerde bulunan kütüphane binası. Kitap, parşömen papirüs ve tablet arşivi. 

Kütüphane. 

Antik roma evinde kitaplar için ayrılan bölüm. 

Kil tabletlereden oluşan ilk kütüphaneler Mezopotamya'da (Sümer, Babil, Fenik Assur) ve Mısır'da görülmektedir. 

Antik Yunan'da Perikles döneminde kitap ticareti yaygın olmasına karşın henüz kütüphane yapıları yoktu. Ancak İ.Ö. IV. yüzyılda felsefe okullarının yaygınlaşmasıyla kütüphane yapılarına gereksinim duyulmaya başlanmıştır.  

Bu yapıların mimarisi, diğer mimarlık yapılarının yanında kendine özgü bazı özelliklere sahiptir. 

Antik Yunan dünyasındaki ilk kütüphane mimarisi hakkında bilgimiz çok azdır. 

Hellenistik ve Roma dönemlerinde kurulan, kütüphamelerin bir kısmının mimari özellikleri ise bilinmektedir. Bu yapılarda; okuma salona (skholasterion) ve depolar, nişler ve apsisler, kitap rafları, podium, heykeller ve büstler yer almaktaydı. 

Kütüphaneler de diğer yapılar gibi pencereler ile aydınlanmaktaydı. Bu pencereler çoğunlukla apsisin ve nişlerin üzerinde yer almaktaydı. Bazı kütüphanelerde ise aydınlanma çatının üzerindeki bir açıklık ile sağlanmaktaydı. 

Arkeolojik araştırmalar sonucu, antik çağ kütüphanelerinin çeşitli yönlere baktığı, ancak gün ışığından yararlanmak  amacıyla cephelerinin daha çok doğuya  baktığı anlaşılmıştır. 

Roma'lı mimar Vitruvius(a göre; doğuya bakan kütüphanelerin içindeki ruloların, güney ve batı rüzgarlarından korunarak çürümesi engellenmekteydi. Değişik yönlere bakan kütüphanelerle de karşılaşmaktayız. Efes kütüphanesi kuzey doğuya bakan bir örnektir. 

Roma dönemi kütüphanelerinde bazı mezar odaları ve onların içerisinde ya kütüphanenin kurucusuna ya da onun yakınlarını ait olduğu düşünülmektedir. Bundan da kişinin ölümsüzleşmek istediği anlaşılmaktadır.

Kimi zaman da imparatorların mezarlarının kütüphanelere yerleştirildiğini görmekteyiz. Efes kütüphanesinde apsisin altında kütüphaneyi yaptıran kişi olan Tiberius İulius Aquila'nın babası Consul Tiberius İulius Polemaeanus'un mezarı yer almaktadır. 

İçinde lahit bulunan böyle kütüphaneler ayrıca bir heroon (kutsal alan) durumundadır. 

Roma döneminde üst düzey kütüphane görevlilerine procuratores bibliothecae, orta düzey görevliler bibliothecarius, onların yardımcılarına ise bibliotheca denmekteydi.  Bu kütüphanelerde yapılan işlerle ilgili çeşitli görevliler çalışmaktaydı. Bunlar: papirüs rulolarının nüshalarının çoğaltılması işinde çalışan, papirüs belgelerini parşömen üzerine yazan, antiquarius ismi verilen yazıcılar, her çeşik koleksiyon işiyle ilgilenen, arşivci olarak çalışan bibliophylaks denilen görevliler, devletin bazı mali işlerine bakan imparatorun Yunanca yazışmalarını  yürüten ve onun danışmanlığını yapan procurator adı verilen kişilerdi. Purocuratorlar çok iyi ücret almaktaydılar.