Büyük Gize Sfenksi'ni önce rüzgar ve erozyon şekillendirmiş

Arkeologlar Büyük Gize Sfenksi'nin nasıl şekillendiğini araştırırken, Physical Review Fluids dergisinde yayımlanan bir araştırma, esere sonradan insan eli değmiş olsa bile ilk aşamada ana kütlenin rüzgar ve erozyonla ortaya çıkmasının mümkün olduğunu savunuyor. NYU Uygulamalı Matematik Laboratuvarında yapılan deneyler ve hesaplar, tarihi eserim peribacaları gibi oluştuğunu gösteriyor.

Büyük Gize Sfenksi'nin son haline getirmesinden çok önce muhtemelen doğal etkenlerle şekillenmiş olma ihtimali çok büyük.

Bilim insanları, Mısır’ın başkenti Kahire’de, Gize piramitleri bölgesinde yer alan Büyük Gize Sfenksi’nin oluşumunda rüzgar faktörünü araştırdılar.

Büyük Gize Sfenksi, Dünyadaki en büyük tek-taş heykeli olarak biliniyor. Sfenks, 73.5 metre uzunluğunda, 6 metre genişliğinde ve 20 metre yüksekliğindedir.

New York Üniversitesi’nden bilim insanlarından oluşan bir ekip, 4.500 yıl önce Gize Sfenksi’nin inşa edildiği dönemde var olan koşulları tekrarladı ve rüzgarın kaya oluşumlarına karşı nasıl hareket ettiğini göstermek için muhtemelen dünyanın en tanınmış heykellerinden birini şekillendirdi.

New York Üniversitesi Courant Matematik Bilimleri Enstitüsü’nde doçent olan ve Physical Review Fluids dergisinde yayınlanmak üzere kabul edilen çalışmanın kıdemli yazarı Leif Ristroph, “Bulgularımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl ortaya çıkabileceğine dair olası bir ‘köken hikayesi’ sunuyor. Laboratuvar deneylerimiz, şaşırtıcı bir şekilde sfenks benzeri şekillerin aslında hızlı akışlarla aşınan malzemelerden gelebileceğini gösterdi” dedi.

Çalışma, rüzgarla savrulan toz ve kumdan kaynaklanan çöllerde bulunan olağandışı kaya oluşumları olan yardangları kopyalamaya ve Büyük Sfenks’in daha sonra insanlar tarafından yaygın olarak tanınan heykel biçiminde detaylandırılan bir yardang olarak nasıl ortaya çıkmış olabileceğini keşfetmeye odaklandı.

Bunu yapmak için, Ristroph ve NYU’s Applied Mathematics Laboratory (NYU’nun Uygulamalı Matematik Laboratuvarı)’ndaki meslektaşları, Büyük Sfenks’in oturduğu kuzeydoğu Mısır’daki araziyi taklit ederek, içine gömülü daha sert, daha az aşınabilir malzeme içeren yumuşak kil höyükleri aldılar.

Daha sonra bu oluşumları, onları oyan ve yeniden şekillendiren ve sonunda Sfenks benzeri bir oluşuma ulaşan rüzgarı çoğaltmak için hızlı akan bir su akışıyla yıkadılar. Daha sert veya daha dayanıklı malzeme aslanın “başı” haline geldi ve alttan kesilmiş bir “boyun”, yere yerleştirilmiş “pençeler” ve kemerli “sırt” gibi diğer birçok özellik gelişti.

Bir laboratuvar Sfenksi, bir zamanlar şekilsiz kil höyüklerine karşı hareket eden rüzgarı kopyalayan bir deneyle oyulmuştur, daha sert malzeme aslanın “başı” haline gelir ve alttan kesilmiş bir “boyun”, “pençeler” gibi diğer özellikler yerde öne serilir ve kemerli “arka” gelişir. Fotoğraf: courtesy of NYU’s Applied Mathematics Laboratory

“Sonuçlarımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl meydana gelebileceğine dair basit bir köken teorisi sunuyor” diyor Ristroph. “Aslında, bugün var olan, oturan veya yatan hayvanlara benzeyen, sonuçlarımızı destekleyen yardanglar var.”

“Çalışma, kaya oluşumlarını etkileyen faktörleri, yani bileşimde homojen veya tekdüze olmadıklarını ortaya çıkardığı için jeologlar için de yararlı olabilir. Beklenmeyen şekiller, akışların daha sert veya daha az aşınabilir kısımların etrafına nasıl yönlendirildiğinden kaynaklanıyor” diye ekliyor.

Makalenin diğer yazarları, çalışma sırasında doktora sonrası araştırmacı olan Samuel Boury ve çalışma sırasında NYU doktora öğrencisi olan Scott Weady’dir.

arkeonews.com