Çaka bey

Çaka bey kimdir?

Çaka Bey: (Ö. 1095) Türk Beyi... 11. Yüzyılda yaşayan Türk devlet adamı, komutan ve denizcisi. İzmir Fatihi ve İlk Türk amiralidir. II. yüzyılın ikinci yarısında İzmir'e egemen olarak Anadolu kıyılarında ilk Türk donanmasını kurmuştur.

Asıl adının Çakan ya da Çağa olduğu rivayet edilmektedir. Bizans kaynaklarında "Çahas" "Tzachas" olarak adalandırılmışıt. Daha sonra Türkmenler arasında "devlet kuran kuş" anlamına gelen "Çavuldur Çaha" adıyla  hitap edildiği de ifade edilmektedir.

Oğuzlar'ın Çavuldur boyuna mensup olduğu rivayet edilen Çaka Bey, Danişmend Gazi'nin komutanlarındandı. Malazgirt Savaşı sonrasındaki Bizans İmparatorluğu kuvvetleri ile giriştiği bir çatışmada Bizans komutanı Kabalika Aleksandros'a tutsak düştü. Imparator III. Nikephoros Botaniates'in dikkatini çekerek saraya alındı. Soyluluk şanı ve imtiyazlarla Bizanslılara hizmet ettiği yıllarda Greekçe öğrenmiştir. Bizans İmparatorluğu deniz kuvvetlerini yakından incelemiştir. 1081'de I. Aleksios Kommennos'un tahta çıkmasıyla saraydan uzaklaştırıldı.

Çaka Bey 1081 yılında elindeki kuvvetlerle Selçuklu ordusundan bağımsız hareket ederek, İzmir (Smyrna)'yı ilk defa olarak Türk idaresine katmıştır. İzmir merkezli beylik kurarak sınırlarını genişletmek için mücadeleye başlamıştır.

1086'da beyliğini ilan etti ve bir donanma kurdu. Urla ve Foça'yı aldıktan sonra Midilli ve Sakız adalarını beyliğine kattı Niketas Kastamonniates komutasındaki Bizans donanmasını yendi. Sinop ve Karadeniz'in güvenliğinden sorumlu Konstandions da Dalassenos komutasındaki II. Bizans donanmasını da yenerek, 1087'de Sisam ve Rodos adalarını ele geçirdi. Daha sonra Çanakkale Boğazı'nı geçmeye çalıştıysa da, fırtına nedeniyle Izmir'e çekilmek zorunda kaldı. Bizans saldırıları sonunda elindeki bütün adaları art arda yitirdi. 1092'de Anadolu Selçuklularıyla dostluk kurmak amacıyla kızını I. Kılıç Arslan ile evlendirdi.

Tersanelerinde, bir kısmı yalnız kürekli, diğer kısmı yelken ve kürekle hareket eden 40 parçadan meydana gelen ilk Türk filosunu kurmuştur.

Çaka Bey daha sonra Sisam ve Rodos adalarını ele geçirmiştir. Bizans İmparatoru bunun üzerine Ege’nin hâkimiyetini geri almak için yeni bir donanma hazırlatmıştır. Ancak gönderdiği donanma, Çaka Bey ile karşılaşmaya cesaret edememiş, Sakız Adasına sığınmıştır. Çaka Bey Sakız Adası'nı kuşatmış ise de almaya muvaffak olamamıştır.

Çaka Bey Çanakkale ve Trakya’nın zaptı ve sonra da Konstantinopolis'i fethetme düşüncesiyle donanmasının başında yeni bir saldırı başlamıştır. Edremit dahil, yolu üzerindeki Bizans merkezlerini zapt ede ede Çanakkale sınırlarına dayanmıştır.

1095'te Çanakkale Boğazı'nda Bizanslıların güvenliği açısından büyük önem taşıyan ve bir gümrük merkezi olan Abydos'u (Nara Burnu) ele geçirdi. I. Kılıç Arslan, Çakabey'in Anadolu Selçukluları aleyhine bir yayılma içinde olduğu biçimindeki, Bizans kışkırtmalarıma kanarak, Abydos'u kuşattı.

Kılıç Arslan'ın Çaka Bey'i görüşmek üzere yanına davet ettiği ve  öldürtttüğü rivayet edilmektedir.