Cengiz Bektaş: Yüksek Mimar Cengiz Bektaş kimdir?
Cengiz Bektaş kimdir? Cengiz Bektaş'ın biyografisi,
Cengiz Bektaş; Yüksek Mimar, Yazar, Şair (d. 26 Kasım 1934 Denizli, ö. 20 Mart 2020 İstanbul)
İlkokulu Saraçhane'de, Liseyi İstanbul Erkek Lisesi (1953), Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü (1956), Münih Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü (1959) mezunu. Mimar Sinan Üniversitesi Şehircilik ve Mimarlık Bölümü’nde (1961-62, 1999-2000), Zafer Mühendislik Mimarlık Yüksek Okulu’nda (1967-69) ve Trakya Üniversitesi’nde (1998-99) öğretim üyesi olarak görev aldı. Münih (1959-61), Ankara ve İstanbul’da (1962-2000) serbest mimarlık, Antalya Büyükşehir Belediyesi’nde danışmanlık (1999-2000) yaptı. 1959’dan itibaren serbest mimar olarak çalışmalarını sürdüren Bektaş, konuk öğretim görevlisi olarak Makedonya, Almanya ve ABD’de bulundu. Ayrıca Türkiye Yazarlar Sendikası genel başkanlığı (1999-2005) ile Türkiye-Yunanistan Dostluk Derneği başkanlığı görevlerini üstlendi. Mimari tasarımlarında işlevsel bir tutum izlediği görülür.
26 Kasım 1934’te Denizli’de doğan Cengiz Bektaş, orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde, yükseköğrenimini DGSA Süsleme, Mimarlık Bölümleri ile Münih Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde yaptı. 1959 yılında yüksek eğitimini tamamladı. 1960’ta Alman şehircilik kurslarına katıldı. Almanya’da serbest mimar olarak çalıştı. Orada girdiği iki yarışmada ödül aldı. ODTÜ’ye öğretim görevlisi olarak çağrılınca, Türkiye’ye döndü. 1962 – 63 öğretim yılında ODTÜ İnşaat İşleri Başkanlığı, Mimarlık işliğini bir yıl yönetti.
1963’te Ankara’da Oral Vural ile birlikte kendi mimarlık işliğini kurdu. 1963–69 yılları arasında yalnızca altı yıl süreyle mimarlık-şehircilik yarışmalarına girdi. 25’in üzerinde ödül kazandı. Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi örnekleri arasında sayılan yapılar gerçekleştirdi. 2 kez Ulusal Mimarlık Ödülü aldı. Akdeniz Üniversitesi (Antalya) Sosyal – Kültürel Özek yapısıyla 2001 yılında Uluslararası Aga Khan Ödülü’nü kazandı. Ankara’daki Türk Dil Kurumu yapısı, mimarlarca Cumhuriyet dönemini simgeleyen yirmi yapıdan biri sayıldı.
Cengiz Bektaş, 2001'de Ağa Han Mimarlık Ödülü'ne, 2014 yılında Uluslararası Mimar Sinan Ödülü’ne layık görüldü. Ayrıca 2016 yılında, Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri’nde Mimar Sinan Büyük Ödülü’ne layık görüldü.
Cengiz Bektaş 1950’de, Denizli'de yayımlanan yerel gazetede yazdığı köşe yazıları ile yazın yaşamına girdi. 1954’te DGS Akademisi’ndeki, Bedri Rahmi’nin seçici kurulda olduğu şiir yarışmasında birincilik kazandı. 1960 yılında Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türkçe Dergisi’nde Bektaş’ın şiirlerini Türkiye’de ilk kez yayımladı.
Şiirleri on altı dile çevrildi. Şiir betikleri ile birlikte mimarlık, kültür konularını işleyen 106 yapıtı vardır. Yurtdışında, yurt içinde sayısız toplantıya katıldı, bildiriler verdi.
Reklam
Uluslararası PEN Türkiye Bölümü bir dönem 2. Başkanlığı, 6 yıl Türkiye-Yunanistan Dostluk Derneği Başkanlığı, 6 yıl Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanlığı yaptı.
Cengiz Bektaş, "Türk Dil Kurumu binası" projesiyle 1978 Ulusal Mimarlık Sergisi Ödülü’nü,
“Akdeniz Üniversitesi Olbia Sosyal Özeği” projesiyle 2001 Ağa Han Mimarlık Ödüllü’nü aldı.
Tamamladığı diğer mimari tasarımları arasında İstanbul “Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası” (1985-1986),
Aydın “Afrodisyas Ek Müzesi” (2006-2007) binaları bulunmaktadır.
Mimar olarak Cengiz Bektaş; “Kendi kültürünün, geleneğinin ne olduğunu bilmeyen kişilerin bilgisizliği uyarınca yapılan yapılar; Bu geçmişin çocukları bunlar olabilir mi?" sorusunu akla getiriyor.
Bana göre mimar, özellikle de bizim mimarlarımız, kültür birikiminin bilincinde olmalı. Mimarlık elbette ki insanlar için, bu çağda onlara insancıl oylumlar sunmak için yapılmalıdır. Onların gereksinimleri, mutlulukları, sağlıkları için çalışmak demek bu.” görüşündedir.
Mimarlıkta Eleştiri (1967) adlı kitabıyla 1968 yılı Türk Dil Kurumu İnceleme-Araştırma Ödülünü, bir şiiri ile de TRT 1970 Sanat Ödülleri Yarışması’nda Tek Şiir Başarı Ödülünü kazandı. 2003’te Truva Şiir Ödülü ve Romanya Balkan Kültürüne Katkı Ödülünü, Dün Bugün ile 2007 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülünü aldı. Ayrıca çeşitli mimarlık ve şehircilik kuruluşlarından çok sayıda mimarlık ödülü aldı. Bazı şiir ve öyküleri çeşitli dillere çevrildi. Akdeniz adlı şiiri Aylin Livaneli tarafından bestelenerek seslendirildi.
Cengiz Bektaş, yazı yaşamına bir Denizli gazetesine yazdığı fıkralarla girdi (1950). Şiir ve yazıları, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın çıkardığı Türkçe dergisinde (1960) başlayarak Dost (1963), Sanat Sanatçılar (1965), Türk Dili (TDK, 1968-83), Yazko Edebiyat, Varlık, İnsancıl, Güzel Yazılar, Evrensel Kültür, Kıyı gibi dergilerde yayımlandı. Şiirleri, deneme ve incelemelerinin yanı sıra mimarlık üzerine yazı ve konuşmalarıyla da tanındı.
“Çok yönlü bir kişilik Cengiz Bektaş, Avrupalarda okumuş ama, Anadolu ekiniyle yoğrulmuş Hitit, Frig, Lidya... Karyalı ananın, Kibele’nin oğlu parmaklarında sanatın büyüsü, dokunduğu yere güzellik katıyor, dokunduğu yapı canlanıyor, dokunduğu taş, soluk almaya başlıyor. Bir ülkesinden değil, tüm dünya kırından hasatlar kaldırıyor.
“Mimarla ozan, gelenekselle çağdaşı bir teknede yoğurup, vardıkları bilişimle yapılar kuruyorlar, öykünmelerden uzak. Mimar Günlüğü, ozan günlüğü biraz da: ‘Çiziyorum kekik otlarına evlerimi’. Sonra da o evlere dostluğu, sevgiyi, insan soluğunu, tüm sıcaklığıyla yaşamı yerleştiriyor. Mimar eli, bir taşı, bir tuğlayı nereye koyarsa yakışacağını biliyor. Şiirini de öyle kuruyor Bektaş. Günlük dilin sözcüklerini, hem de şimdiye dek pek şiire girmemişlerini şöyle bir dokunuşla yerine koyuyor, masallardan, yinelemelerden renk katan iplikler de katıyor araya.” (Mehmet Başaran)
ESERLERİ
ŞİİR
Kişi (1964), Akdeniz (1970), Mor (1974; yeni bas., bütün şiirleri, 1998), Dört Kişiydiler Bir de Ben (1975), Yeryüzünün Yüreği (1978), Yerdeli Gökdeli (1980), Zeytinli Fırın Sokağı (1981), Güz Ey (1983), Dört Kişiydiler Bir de Ben + Ustalarım (1984), Fide (1987), On’u Birden (1992), Ustalarım, Dışların İçi (1994), Su Belleği (1998), Su Gölgesi (2002), Sevgi Alnımın Teri (2003).
DENEME-İNCELEME
Mimarlıkta Eleştiri (1967), Bedri Rahmi Nakışlı Bir Deneme (1975), Benim Oğlum Bina Okur (1980), Duvarların Dışı da Senin (1982), Yuva mı Mal mı (1983), Kimin Bu Sokaklar Alanlar Kentler (1987), Hoşgörünün Öteki Adı: Kuzguncuk (1996), Kültür Kirlenmesi (1996), Kent (1996), Ev Alma Komşu Al (1996), Yaşama Kültürü, Bak Bak Desinler (1998), Barış Sofrası (2001), Kentli Olmak ya da Olmamak (1999-2004).
DERLEME
Kocasinan (1968), Halk Yapı Sanatından Bir Örnek: Bodrum (1977), Antalya (1980), Babadağ Evleri (1987), Şirinköy Evleri (1987), Akşehir Evleri (1987), Koruma Onarım (1992), Kuşadası Evleri (1992), Mimarca Merme (1993), Kuş Evleri (1994), Türk Evi (1996), Selçuklu Kervansarayları (1999), Halk Yapı Sanatı (2001).
ÇOCUK KİTABI
Koca Rıza (1981), Usta ile Çırak (1989), Ebemevi (1989), Sevgiyle Yap (1990), Çağıl Nasıl Mavi Oldu? (1995), Kitap Bahçesi I-II (2005).
ÇEVİRİ
Çizmeli Kedi (1981), Sappho (şiir, Azra Erhat ile, 1978).
MİMARİ
Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (O. Vural ve V. Özsan ile birlikte, 1964), Türkiye Büyükelçiliği (Bonn, O. Vural ve V. Özsan ile birlikte,1964), Etimesgut Camisi (1965), Merkez Bankası Şubesi (Denizli, 1971), Silivri Toplu Konutları (İstanbul, 1972), Babadağlılar Çarşısı (Denizli,1973-75), Türk Dil Kurumu Binası (Ankara, 1977), Binevler Toplu Konut Yerleşmesi (Edirne, 1978), Demir Çelik Fabrikası (İzmir, 1983).
KAYNAKLAR
Yurt Ansiklopedisi (c. III, 1982), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (c. 1, s. 212, 1982), Büyük Larousse (c. 3, s. 1462, 1986), Ana Britannica (c. 3, s. 534, 1987), Memet Fuat / Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi (1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (c. 1, s, 204, 2001), Mehmet Başaran / Sevgi Alnımın Teri (2003), Cengiz Bektaş: "Mimar Yalan Söylememeli" (mimarizm.com, erişim 16.04.2012), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001) - Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2007) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013).
Kaynak: https://www.biyografya.com/biyografi/1706
Kaynak: https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=1604
Kaynak: https://www.turkedebiyati.org/sairler/cengiz_bektas.html
Kaynak: https://www.antoloji.com/cengiz-bektas/hayati/