Çoban Noyan'ın 720 yıldır ayakta duran köprüsü

Çürümeyen ardıç ağaçları sayesinde batması engellenen Çobandede Köprüsünin ağırlığının hafifletilmesi için de tampon duvarları arasında boşluk bırakılmış.

Erzurum'un Köprüköy ilçesinde, Aras Nehri üzerind İlhanlılar Devleti tarafından yaptırılan tarihi Çobandede Köprüsü, 720 yıldır ayakta durarak adeta yıllara meydan okuyor.

Erzurum-Kars karayolunda, Bingöl ve Hasankale çaylarının birleşmesiyle oluşan Aras Nehri üzerine, İlhanlı Hükümdarı Gazan Han döneminde, Vezir Salduzlu Emir Çoban Noyan tarafından 1297-1298 arasında yaptırılan Çobendede Köprüsü, aradan geçen 720 yıla rağmen halen ayakta duruyor.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollarının 1939-1951 yılları arasında yapımını tamamlayıp ulaşıma açtığı Erzurum-Kars Demiryolu ile E-80 karayolu yanında yer alan köprü, 220 metre uzunluğu, 8,5 buçuk metre eni ve sivri kemer formunda inşa edilen 7 gözü ile kentin tarihi köprüleri arasında bir önem taşıyor.

En büyük kemer açıklığı 16,8 metre ve kilit taşının temel seviyesine yüksekliği 14,2 metre olan köprü, üzerindeki süslemeleriyle de ayrı bir güzellik sunuyor.

- Ardıç ağacı, köprünün ömrünü uzatmış

Yapılan çalışmalar sonucu, kemerleri siyah, kırmızı ve gri renkli kesme taşlardan yapılan ve asırlardır ayakta duran köprünün, yaşanan tüm doğa olaylarına, asırlardır kullanılmasına ve bataklık bir alana kurulmasına rağmen yapılırken taş olan ayaklarının altına yerleştirilen ardıç ağaçları ve mimari özellikleri sebebiyle 720 yıldır yıkılmadığı anlaşıldı.

Çürümeyen ardıç ağaçları sayesinde batmasının engellendiği belirlenen köprünün ağırlığının hafifletilmesi için de tampon duvarları arasında boşluk bırakıldığı belirlendi.

Kesme taştan yapılan köprünün ortadaki büyük ayağında yer alan ve merdivenle inilen bölümün geçmişte, köprü muhafızlarına, postacılara ve yolculara barınma imkanı sağladığı belirtildi.

Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürü Cemal Almaz, tarihi köprünün nice kervanlara geçiş sağladığını ve bugüne kadar hiçbir yıkım yaşanmadan tarihi anlattığını söyledi.

Aras Nehri'nin başlangıç noktasındaki tarihi Çobandere Köprüsü'nün bir süre önce restore edildiğini anlatan Almaz, şunları kaydetti:

"Çobandede Köprüsü tam bin mimari harikadır. Erzurum bir ticaret merkezidir. Selçuklu ve Osmanlı zamanında coğrafi keşifleri yapılmış ticaret yolları önem kaybedene kadar bu bölgeler ticaret yoluydu. Erzurum bu ticaret merkezlerin geçtiği tek merkezdir. Kuzeyden gelen yollar, güneyden gelen Şam Yolu, doğudan gelen İpek ve Baharat yolları batıdan gelen Kral Yolu dediğimiz bu önemli 4 ticaret yolunun kesiştiği tek şehir Erzurum'dur."

- Köprü, ticaret ve savaşlar açısından stratejik önemdeydi

Cemal Almaz, kentteki Çobandede Köprüsü'nün de geçmişte sadece ticaret olarak değil savaş ve strateji adına da önemli bir geçiş güzergahı olduğunu vurgulayarak, "Savaşlarda buraya gelen ordular da bu köprüyü kullanmışlardır. Köprü çok sağlamdır. Köprünün ayakları, köprü bataklıkta batmasın diye ardıç ağacından yapılmıştır. Köprünün ayağına suyun şiddetini azaltmak için kemerler yapılmıştır." dedi.

Tarihi köprünün 1727-1872 ve 1948 yıllarında onarıldığını, son restorasyonunun da 6 yıl önce tamamlandığını anlatan Almaz, tarihi önemi bulunan köprünün görsel güzelliğiyle dikkati çektiğini sözlerine ekledi.
ardıç Çobandere Köprüsü İlhanlılar Devleti
Kameraman Sagip Sezginer