Erbil'deki tarihi Türkmen mezarlığı restorasyon bekliyor
Irak'ın Erbil kentinde bulanan ve "Büyük Mezarlık" olarak bilinen tarihi Türkmen mezarlığı onarılmayı bekliyor.
Tarihi Erbil Kalesi yakınında yer alan Büyük Mezarlık, ikinci İslam halifesi Hazreti Ömer zamanından, Selçuklu ve Osmanlı dönemine kadar izler taşıyor.
Mezarlıkta Çanakkale'de savaşanların yanı sıra Erbil'in ileri gelenleri, valileri, şeyhleri, seyitleri ve müftülerinin de kabirleri bulunuyor.
Etrafında yükselen yapılar arasında kalan tarihi mezarlığın bakımı, Erbil halkının kurduğu gönüllü heyet tarafından yapılıyor.
Tarihi önemi ve kent merkezindeki konumu ile Erbil'in sembolleri arasında yer alan Türkmen mezarlığı, gerekli onarım ve restorasyonun yapılarak yeniden kentin merkezlerinden biri haline getirilmeyi bekliyor.
- 1400 yllık tarihi geçmişi bulunuyor
Türkmen mezarlığının bakımıyla ilgilenen Hacı Müştak Abdullah, yaptığı açıklamada, mezarlığın bakımı için Erbil halkından bir heyet kurduklarını söyledi.
Mezarlığın bakımını yaptıklarını, kafesleri boyadıklarını ve su getirttiklerini anlatan Abdullah, buranın Erbil'in en eski mezarlıklarından biri olduğunu ve tarihinin yaklaşık 1400 yıl öncesine, Hazreti Ömer zamanına kadar gittiğini belirtti.
Abdullah, "Burada önemli kişiler, Sultan Abdulhamit Han döneminin Şeyhülislamı'nın torunları var. Çanakkale'ye giden 200 kişiden 150'si burada yatıyor. Burada Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, İlhanlı devletlerinden ve Osmanlı zamanından mezar örnekleri var. Erbil Kalesi'ndeki Türkmenlerin çoğu da burada yatıyor." diye konuştu.
- "Büyük Mezarlık, Erbil için bir semboldür"
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Etnik ve Dini Oluşumlardan Sorumlu Bakanı ve Irak Türkmen Cephesi (ITC) Yürütme Kurulu Üyesi Aydın Maruf, "Bu mezarlıkta yatan Erbilli olan, bizim değerli dedelerimiz, akrabalarımız ve dostlarımız bulunuyor." dedi.
Geçmişte Erbil Valiliğinin buraya yardımda bulunduğunu hatırlatan Maruf, Erbil halkının da gönüllü olarak mezarlığı onarmak için destek verdiğini aktardı.
Maruf, "Bu mezarlığın yeniden yapılandırılması ve yeniden merkez haline getirilmesi önemlidir. Neticede bu, Erbil'in merkezinde, kalenin etrafında olan, Erbil için, Erbil'de yaşayan insanlar için bir semboldür, bir varlıktır." diye konuştu.
Türkmen Bakan, mezarlığa sahip çıkmanın önce insani sonra da milli bir görev olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Sadece bu değil, Erbil'de olan bütün mezarlıklarımız artık bir eser haline gelmiştir. Biz tekrar bugüne kadar bu mezarlığın onarımında bize destek olan Erbil Valiliğine, ayrıca da TİKA'ya ve burada olan diğer kurumlara, Erbil Belediyesine şükranlarımızı bildirmek istiyoruz. Bizim için bu mezarlığı bir merkez haline getirmek önemlidir."
- "Mezarlıklar, bir ülkede yaşayan toplumların bir nevi tapusudur"
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Ortadoğu ve Afrika Daire Başkanı Bülent Korkmaz da Bakan Maruf ile Türkmen mezarlığını ziyaret ettiklerini belirtti.
Korkmaz, "(Aydın Maruf) Oranın etrafındaki yapılaşma nedeniyle mezarlığın gördüğü zarardan bahsetti ve bunun buradaki Türkmen toplumunu rahatsız ettiğini, bu konuda acaba Türkiye'nin TİKA'nın bir şeyler yapıp yapamayacağını sordu. Biz de saygıyla dinledik gerçekten önemli bir konu." şeklinde konuştu.
"Mezarlıklar bir ülkede yaşayan toplumların bir nevi tapusu gibidir. Yani orada varlıklarının ispatı gibidir." diyen Korkmaz, bu nedenle mezarlıkların çok önem taşıdığını vurguladı.
Mezarlık ya da başka yerlerin hepsinin çok büyük ihtiyaçları bulunduğunu, bunların çok büyük bütçeler ve aynı zamanda çok zaman ve ihtisas gerektiren işler olduğunu dile getiren Korkmaz, bunların hepsinin bir araya getirilmesi gerektiğini söyledi.
Korkmaz, "Belki tamamı olmasa bile bir kısmına nasıl katkı yapabileceğimiz konusunda umarım olumlu sonuçlar elde ederiz ve 2021 yılında en azından oraya da bir TİKA katkısını sağlayabiliriz." ifadelerini kullandı.
AA Bekir Aydoğan