Fas'ın fosil şehri: Afrud

Fas'ın Afrud şehri, fosilleşmiş canlı kalıntılarıyla dünyanın en önemli merkezleri arasında yer alıyor.

Kayaların aralarından çıkarılan fosilleriyle meşhur Sahra Çölü'nde yer alan Afrud kentinde, ekmeğini fosil bularak çıkaran yüzlerce Faslıdan biri olan İzzeddin Hayavi, "Her sabah uyanıp dağdaki taş ocağına gidiyorum. Burada içinde fosil olan kayaları bulmaya çalışıyorum." dedi.

Fosil elde etmek için bazen taşları oyduklarını, bazen parçaladıklarını bazen de birleştirdiklerini ifade eden Hayavi, "İlk aşamada kayada fosil olduğu görülmüyor. Son aşamaya ulaşmak yetenek ve tecrübe gerektiriyor." diye konuştu.

Birden fazla yabancı dil bilen Hayavi, yüzlerce yıllık tarihe ait parçalar bulan, tarih öncesi uygarlıklara ışık tutan zanaatkarların daha iyi bir geleceğe sahip olmasını umut ettiğini söyledi.

Bölgede jeolojik araştırmalar yapan Mübarek el-Feylani, bu değerli taşların Afrud'un mirası olduğunu belirterek, dünyadaki diğer turizm bölgeleriyle rekabet edebilecek bu kente gerekli önemin verilmemesinden dolayı üzüntüsünü dile getirdi.

Doğal fosil alanında dünyadaki en geniş bölge

Feylani, "Burası doğal fosil alanında dünyadaki en geniş bölge. Zanaatkarlar çok çalışarak bu değerli taşları buluyor. Ancak bazı komisyoncular bu taşları yurt dışına satarak çok büyük paralar kazanıyor." ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Feylani, burada daha çok amonnit, trilobit, ortoseras, gonyatit gibi fosillerin bulunduğu ve kurşun madeni açısından da zengin olduğu bilgisini verdi.

Faylani, zanaatkarların elinde hayat bularak dünyanın en iyi müzelerinde ziyaretçilerle buluşan bu eserlerden zanaatkarların önemli bir maddi gelir elde edemediğini ancak, pazarlamacılar ve komisyoncuların büyük paralar kazandığına değindi.

Jeolojik koruma alanları oluşturulsun

Jeoloji Profesörü Lahsan Kebiri, Fas’ta bölgeye hak ettiği değerin verilmesi konusunda eksiklik olduğunu söyleyerek, "Neden bu bölgede bir tane bile bilimsel ve uluslararası müze yok?" diye sordu.

Fosillerin kullanımını bölge sakinlerini düşünerek kanunla sınırlandırılması gerektiğini kaydeden Kebiri, yerel halkın buradan karınlarını doyurabilmek dışında bir fayda sağlayamadıklarını ifade etti.

Kebiri, Fas yönetimini jeolojik koruma alanları oluşturmaya çağırdı.

Fosil kaçakçılığı

Faslı kaynaklar, ülkede fosil kaçakçılığı konusunda kanunlarda boşluk bulunduğunu, yasa dışı tarihi eser kaçakçılığının çok yaygın olduğunu hatta ülkesinde dinazor iskeleti kaçakçılığının dahi görüldüğünü ifade etti.

Fas yönetiminin bazı yatırımcılara bu kayaları çıkarması için ruhsat verdiği ve bunların özgürce satıldığı ancak dinazor gibi astronomik rakamlara satılan fosillerin ticaretinin yasak olduğu vurgulandı.

İnternet sitelerinde kaynağı Fas olan fosiller, 50 dolar ila 3 bin dolar arasında alıcı buluyor. Fas'ın güneyinde ise 1 dolar ila 5 bin dolar arasında ücretlendiriliyor. Bazı fosil satıcıları ise geçmişte bir dinazor iskeletinin 100 bin dolara satıldığı bilgisini verdi.

Bazı uluslararası raporlarda da Fas'ta fosil kaçakçılığının yaygın olduğunun belirtildiği ve Uluslararası Polis Teşkilatı'nın (INTERPOL) Fas'ı fosil kaçakçılığıyla bilinen ülkeler arasında gördüğü kaydedildi.