Forum
Forum nedir?
1. Forum; Antik Roma şehirlerinde pazar yeri, aynı zamanda resmi ve dini yapıların bulunduğu alan.
Forum, Antik Yunan şehirlerindeki Agora'nın karşılığıdır.
Ancak forumlarda Antik Yunan agoralarında bulunmayan bazı yapılar vardır. Bunlar; toplantı yeri, tapınak, bazilika, stoalar ve Rostra denilen konuşmacı kürsüsü.
Forumlar şehirlerin merkezini oluşturmaktadır.
2. Forum; Antik Roma’da, kentin ticari, dinsel, siyasal ve sosyal yaşamının merkezi konumundaki alan.
Çevresinde resmi ve dini yapılar, dükkanlar ve portikolar bulunan ve antik Yunan’da karşılığı agora olan alan
Pazar yeri. Forum sözcüğüne ilk kez XII Levha Yasası’nda (Lex XII Tabularum) rastlanmaktadır ve “mezar girişi” anlamında kullanılmıştır.
Forum; büyük kentlerin merkezlerinde yer alırdı, castrumlarda ise iki ana cadde olan decumanus ile cardonun kesiştiği yerdeydi. Forum aynı zamanda halkın gezinti yeriydi ve kentin çekirdeğini teşkil etmekteydi. Dini törenler, şölen ve şenlikler, oyunlar burada yapılır, panayırlar da burada kurulurdu. Yunan agorasından farkı, fazladan bazı yapıların bulunmasıydı. Tapınak, basilica, stoalar, toplantı yeri ve rostra olarak isimlendirilen konuşmacı kürsüsü gibi.
Başlıca forumlar; simetrik bir planı bulunmayan Roma Forumu Cumhuriyet döneminde kurulmuştur. Başlıca yapıları; Vesta Tapınağı, senato yapıları, Romulus’un mezarı, zafer takları, hapishane, basilicalar ve dükkanlardır. İmparator Augustus tarafından dikilen ve Roma İmparatorluğu ’nun tüm yollarının başlangıç noktasını belirleyen altın miltaşı (miliarium aureum) bu forumda yer almaktadır.
Roma kenti dışındaki forumlara, örnek ise; en tipik olan Pompeii Forumu’dur. Bu forum iki ana cadde olan decumanus ile cardomm kesiştiği yerde kurulmuştur.
3. Forum: Roma kent merkezinde yer alan açık alan ya da pazar alanı. Kamu binalarının da yer aldığı bu alanda dini törenler ve şenlikler de yapılırdı. Yunan kentindeki agora’nin karşılığıdır.
Fotoğraf; Roma Forumu (gece)
II.
Forum: Roma kentlerinde halkın toplanma yeri işlevi gören, kamu yapılarıyla ve stoalarla çevrili, merkezi konumlu açık alan.
Yunan kentlerindeki agora ile Akropolis'in daha düzenli yapılmış bir mekânsal uyarlamasıydı. Forum sözcüğü Lex XII Tabularum'da (on iki levha yasası) mezarın giriş bölümü anlamında kullanılmıştır.
Roma Castrumlarındaysa forum, hemen yanındaki Praetorium'un da yer aldığı açık bir alandı. Terimin başlangıçta, genel olarak herhangi bir kamu yapısın ya da büyük kapının önündeki açık mekanı tanımlamada kullanıldığından kuşku yoktur.
Roma kentinde ise forum sözcüğü, Palatium ve Capitolium tepeleri arasında eskiden bataklık olan düz alanı belirtiyordu. Roma forumu olarak da bilinen bu alan, imparatorluk döneminde bile Capitolino meydanının küçük geldiği toplantılar için kullanılmaktaydı. İlk başlarda gladyatör dövüşleri için kullanılan Roma forumunu çevreleyen kolonadların üstünde izleyici galerileri ve çeşitli dükkânlar da yer alıyordu.
Roma imparatorluğu döneminde daha çok dinsel ve din dışı gösteri ve törenlere hizmet eden bir mekân niteliği kazanan forumun çevresinde, kentin en önemli tapınak ve anıtları sıralanmıştır,
imparatorluk döneminde adli (forum çivile) ve ticari (forum venalicium) amaçlı birçok yeni forum oluştu. Roma forumu, Caesar forumu ve Augustus forumu ilk türden, sığır forumu (forum boarium) ve sebze forumu (holitorium) ise ikinci türden forumlardı.
MÖ 1. yüzyılda Vitrivius, ideal bir forumun büyük bir kalabalığı alabilecek, ama küçük bir topluluğu da yok etmeyecek büyüklükte olması gerektiğini belirtmiş, uzunluğunun genişliğine oranını 3/2 olarak vermişti. Roma'daki Traianus forumu MS 2. yüzyılda bu orana göre yapıldı.
Pompei'deki forumun kuzeydoğu ucunda bir pazaryeri (macellum) ve dükkânlar, doğu kenarında ise dokumacılar pazarı vardı; Kuzey Afrika'daki Thamugadi (Timgad) kentindeki forumun bütün kuzey bölümü dükkânlara ayrılmıştı.
Tabanı genellikle taşla kaplanan forum, şenlik zamanlarında arabaların geçmesine izin verilmesine karşın, bir geçit yolu değildi ve girişleri, Pompei'de izleri bulunduğu gibi, kapılarla kapatılırdı.