Grifonlu soylu koltuğu Metropolis Antik Tiyatrosuna 'geri döndü'!

Aslı İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Metropolis Antik Kenti’ndeki Antik Tiyatro’da 1995 yılındaki arkeolojik kazılarda bulunan Grifonlu Soylu Koltuğu’nun replikası yapılarak, antik alandaki özgün yerine konuldu.

Sabancı Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştirilen İzmir'in Torbalı ilçesindeki Metropolis'te Ana Tanrıça kenti Metropolis’teki kazı çalışmalarında korunmuş halde bulunan “Grifonlu Soylu Koltuğu” yeniden yontularak Antik Tiyatro’daki iki bin yıllık özgün yerine döndü.

Heykeltıraş Sinan İlhan tarafından eserden alınan kalıpla pantograf tekniği kullanılarak aslına uygun olarak mermerden yontulan koltuğun yeniden Antik Tiyatro’daki yerine yerleştirildiği tören, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Serdar Aybek ev sahipliğinde gerçekleştirildi.

Sabancı Vakfı'nın desteğiyle gerçekleştirilen Metropolis'teki kazı çalışmalarında bulunduktan sonra İzmir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen Grifonlu Soylu Koltuğu, orijinal eserden alınan kalıpla aslına uygun olarak yeniden yontuldu.

Heykeltıraş Sinan İlhan tarafından mermerden yapılan ve 6 ayda tamamlanan 800 kilogramlık replika, kaldıraçla yerine yerleştirildi.

Kartal başı, pençesi, kanatları ve panter gövdesinden oluşan mitolojik "grifon" simgesinin yer aldığı koltuk, Metropolis Antik Kenti'nin tiyatrosunda ziyaretçilerini ağırlayacak.

Nevgül Bilsel Safkan: Kadının yüceltildiği topraklar...

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan ise kültür ve sanata destek vermekten mutluluk duyduklarını belirtti.

Sabancı Vakfı’nın kültür-sanat faaliyetleri içinde Metropolis kazılarına verilen desteğin önemli bir yeri olduğunu belirten Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan, “2003 yılından bu yana kazılara destek veriyor; antik kentin tarihi zenginliklerinin gün yüzüne çıkmasına katkıda bulunuyoruz. Dünya ve ülkemiz arkeoloji dünyasının merakla beklediği buluntuları biz de heyecanla takip ediyoruz. Tarihe ışık tutmak kadar, buluntuları korumanın ve daha fazla kişiyle buluşturmanın da önemli olduğuna inanıyoruz. Kazılarda elde edilen 11 binin üzerinde tarihi eser, bugün İzmir Arkeoloji,İzmir Tarih ve Sanat ile Selçuk Efes müzelerinde sergileniyor. Bu eserlerden biri de, Metropolis Antik Kenti’nin en dikkat çekici yapılarından biri olan Antik Tiyatro’da bulunan Grifonlu Soylu Koltuğu. 1995 yılı kazı çalışmalarında bulunan ve İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen koltuk, orijinal eserden alınan kalıpla aslına uygun olarak yeniden yontuldu. Bugün, Grifonlu Soylu Koltuğu 2 bin yıllık yerine yerleştirmek için bir aradayız. Grifonlu Soylu Koltuğu, bundan böyle Metropolis’i ziyaret edenleri yerinde karşılayacak. Metropolis’in ulusal ve uluslararası platformda tanınmasını sağlayan ve kentin sembolü haline gelen Grifonlu Soylu Koltuğun yeniden Metropolis’e dönmesinden büyük mutluluk duyuyorum.

Heykeltıraş Sinan İlhan da dönemin yontma tekniği hakkında bilgi verdi.

Konuşmaların ardından üzerindeki örtü açılan koltuk, tiyatrodaki özgün yerine yerleştirildi. Daha sonra açılışa katılanlar koltukta fotoğraf çektirdi.

- "Bulduğumuz koltuk sıra dışı özelliklere sahipti"

Metropolis Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Serdar Aybek, törende yaptığı konuşmada, Grifonlu Soylu Koltuğu'nun tarihi alanın ulusal ve uluslararası düzeyde tanınmasında önemli rolü olduğunu belirtti.

Antik kentin 2 kattan oluştuğunu ve bölgenin çalışmadan önce bir tarım alanı görüntüsünde olduğunu söyleyen Aybek, şu bilgileri verdi: "1995 yılında koltuk bulunduğunda biz de çok şaşırdık. Bildiğimiz koltuklar gibi değildi. Sıra dışı özelliklere sahipti. Daha çok bir heykeltıraşın elinden çıkmış gibiydi. Topraklar temizlendikten sonra çok nadir eserlerden biriyle karşı karşıya olduğumuzu anladık. Müzeye naklettik. Ziyaretçilerimiz hep özgün eseri görmek istediklerini söyleyince Sabancı Vakfı'na başvurduk ve kendi dönemimizin sanat eserini oluşturup yerleştirmek istedik. Umarım bu yerine koyduğumuz koltuk da en az 2 bin yıl koyduğumuz yerde durur. 8 Eylül 1995 tarihinde henüz bir arkeoloji öğrencisi iken keşfine tanık olduğum grifonlu soylu koltuğunun 23 yıl sonra orijinaline sadık bir replikası ile bulunduğu noktaya geri dönmesini görmek bizler için heyecan verici. İzmir Arkeoloji Müzesi’ndeki Metropolis salonunda sergilenen ve geniş bir kitleye tanıtma imkanı bulduğumuz bu nadide eser bundan böyle antik kent ziyaretçileri tarafından yerinde de görülebilecektir. Heykeltıraş Sinan İlhan’ın itinayla çalışıp emek verdiği mermer koltuk bence günümüzde tiyatroya eklenen yeni bir eser olarak nitelendirilmelidir. Metropolis tiyatrosu tarih boyunca çeşitli yıkımlar geçirmiş ve değişikliklere uğramıştır. Bu kapsamda özellikle Roma Dönemi içinde diğer koltukların yerleri değiştirilmiş yeni sunaklar ilave edilmiştir. Bizler de bugün yerine yerleştirdiğimiz koltuğu kendi dönemimizin ilavesi olarak görmeliyiz. Emeği geçen tüm heyet üyelerimize ve projenin gerçekleşmesi için gerekli izinleri sağlayan başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere, Sabancı Vakfı ve tüm yöneticilerine şükranlarımızı sunuyoruz"

Metropolis Antik Kenti Arkeoloji Kazıları

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü izinleri ve katkıları yanında, Sabancı Vakfı’nın destek verdiği Metropolis Antik Kenti kazı çalışmaları, 28 yıldır tarihin bilinmeyenlerini gün ışığına çıkarmayı sürdürüyor. Kentte 20 Temmuz’da başlayan 2018 yılı kazı çalışmaları devam ediyor.

990’dan bu yana sürdürülen kazılarla gün yüzüne çıkarılmaya çalışılan Metropolis Antik Kenti, İzmir'in Torbalı ilçesine bağlı Yeniköy ve Özbey mahalleleri arasında yer alıyor. Metropolis’in tarihi, kentin yakınlarındaki Geç Neolitik Çağı ilk yerleşim izlerinden Klasik Çağ'a, Helenistik Çağ'dan Roma ve Bizans dönemlerine, Beylikler ve Osmanlı tarihine kadar uzanıyor.

Bugüne kadar yapılan kazılar sonunda Helenistik Döneme ait Tiyatro, Bouleuterion (Meclis Binası), Stoa (Sütunlu Galeri) ile Roma İmparatorluğu Dönemi'nde inşa edilen iki hamam yapısı, hamam ve palaestra (Spor Alanı) kompleksi, Mozaikli Salon, Peristyl Ev, Dükkânlar, Genel Tuvalet, Sokaklar gibi antik kent dokusunu oluşturan yapılar ve mekânlar bulundu. Ayrıca bu mekânların kazı çalışmaları sırasında seramik, sikke, cam, mimari parçalar, figürler, heykeller, kemik ve fildişi eserler, pithos (depolama küpü) ve birçok maden eserden oluşan 11 binin üzerinde tarihi eser gün yüzüne çıkartıldı. Kazılarda elde edilen eserler, bugün İzmir Arkeoloji Müzesi, İzmir Tarih ve Sanat ile Selçuk Efes müzelerinde sergileniyor.

Efsun Yılmaz  - AA