Hadi Çaman kimdir?

Türk tiyatrosunun ustalarından oyuncu, oyun yazarı ve çevirmen M. Hadi Çaman'ın vefatının üzerinden 12 yıl geçti.

Balkanlar'dan göç eden Devrekanili Niyazi Bey ile Zatiye Hanım'ın üç çocuğundan biri olan Çaman, 3 Ocak 1943'te Kastamonu'da dünyaya geldi.

Çaman, ilkokulu Abdülhakhamit İlkokulu'nda, liseyi de Abdurrahmanpaşa Lisesi'nde tamamladı. Devlet memuru olan anne ve babasının tayinleri sebebiyle, ailesiyle birlikte 1960'lı yılların başında İstanbul'a yerleşen sanatçı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu.

İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda Yıldız Kenter'den ders alan ve mezun olan Çaman, 1962'de Dormen ve Kenter Tiyatrosu'nun açtığı sınavı kazanıp kursiyer oldu. Bir yıl sonra, "Altın Yumruk" adlı oyunda Dormen Tiyatrosu'nda profesyonel oyunculuğa başladı.

Sonraki 10 yıl boyunca Dormen Tiyatrosu'nda 20'yi aşkın oyunda görev alan usta oyuncu, 1982'ye kadar Gülriz Sururi-Engin Cezzar, Nisa Serezli-Tolga Aşkıner, Miyatro (Müjdat Gezen), Şan Tiyatrosu gibi tiyatrolarda da birçok oyunda rol aldı.

Çaman, oyuncu ve yazar Füsun Önal ile birlikte rol aldığı "Kelebekler Özgürdür" adlı oyunda gösterdiği performansla geniş kitleler tarafından tanınmaya başladı.

İzmirli tiyatro sanatçısı ve yazar Bengi Şen ile 1970'te hayatını birleştiren Çaman, aynı yıl "Adım Kan Soyadım Silah" isimli filmle sinemaya adım attı ve daha sonra çok sayıda filmde oynadı.

Çaman, 1982'de "Yeditepe Oyuncuları" tiyatrosunu kurarken, aralarında Tolga Çevik, Cem Özer ve Sevinç Erbulak gibi pek çok ünlü ismin de bulunduğu genç oyuncular yetiştirdi.

Çeviriler ve uyarlamalar yapan, oyunlar yazıp yöneten Çaman, hem kendisi hem de tiyatrosu adına "Avni Dilligil Ödülü", "Afife Jale Ödülü", "İsmet Küntay Ödülü" ve "UNESCO Yaşam Yapıtı Ödülü"nün aralarında bulunduğu çok sayıda ödül aldı.

Sanatçı, tiyatro çevresindeki sanatçılara ilişkin anı ve gözlemlerini anlattığı "Güzeltmek" adlı eserini 2002'de yayımladı.

Çaman, ALS hastalığı ve diğer rahatsızlıkları nedeniyle, 2007 aralık ayında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi'nde tedavi altına alındı.

Hastanenin yoğun bakım servisine alınan ve 127 gün burada kalan Hadi Çaman, 2008'in nisan ayında İstanbul'da bir bakımevi ve rehabilitasyon merkezine yerleştirildi.

Üniversitede drama dersleri veren, televizyon dizilerinde ve filmlerinde rol alan oyuncu, 22 Eylül 2008'de, 65 yaşında hayata veda etti.

- "Kendi kendini alaya aldığı evreyi elden bırakmayan enderlerimizdendi"

Tiyatro eleştirmeni ve yazar Üstün Akmen, kaleme aldığı bir yazısında, Çaman'ı şu sözlerle anlatıyor:

"Sanatçının kazandığı ilk başarılarıyla sanatının kişisel olmayan ününü paylaşmasına, giderek içgüdüsel ve olabildiğince alaylı biçimde başarı denilen olguyu geri çevirmeye doğru yöneldiğine, o gün bugündür Hadi Çaman'da tanık oldum. Sanatının kişisel, kazançsız, özgür olduğu, kendi kendinin farkına varmadığı, kendi kendine güldüğü, kendi kendini alaya aldığı evreyi elden bırakmayan enderlerimizdendi o. 46 yıl sanat yaptı. Yetişti, yetiştirdi ve bunun hep böylece sürüp gitmesini istedi."

Usta oyuncu, 40'ıncı sanat yılı dolayısıyla yazdığı metinde ise "Yüze yaklaşan oyun... Bir o kadar ustayla, göz göze soluk soluğa geçen muhteşem günler. Dormen Tiyatrosu’nun ailevi ortamında başlayan daha sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu, Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu, Şan Tiyatrosu, Venüs Tiyatrosu’nu kapsayan yıllar... Ve yıl 1982. Yeditepe Oyuncuları... Yirmi yıl, aralıksız ışık saçmak için verilen sonsuz savaş. Onlarca genç insana açılan kucak. Yazılan, yönetilen oyunlar, kazanılan sayısız ödül. En önemlisi, ülkemizde bir ilke imza atıp, bir müsamere salonundan, kültür merkezine dönüştürülen koca bir yapı. Kısacası bir ömür! Seve seve, özveriyle, içtenlikle, gönülden sunulan bir yaşam. O arada yetiştirilen, büyütülen, 30 yaşına erişen bir oğul. Hepsi ülkeme helal olsun." ifadelerini kullanmıştı.

- Rol aldığı bazı filmler

"Ankara Ekspresi", "Gerçek Hikaye", "Midasın Düşü", "Eşref Saati", "Şen Olasın Nuri Bey", "Yağmurdan Kaçarken", "Portatif Hüseyin", "Aile Pansiyonu", "Kiralık Ev", "Hayroş", "Yaygara 86", "İntihar", "Topuz"

Derleyen: Fatih Türkyılmaz - aa