Heykel
Heykel nedir?
Heykel: Taş, maden, ağaç, kil, alçı, beton ve plastik gibi malzemelerden yapılan, canlıları anlatan ya da soyut biçimleri yansıtan üç boyutlu eser.
İlk çağlardan bu yana çeşitli uygarlıklarda görülen heykel, önce dinsel amaçlı, insan gibi düşünülmüş tanrı ve tanrıça heykelleridir. Sonraları da kralların, kahramanların, devlet adamlarının, din adamlarının heykelleri yapılmıştır.
Heykel önceleri mimariden ayrı bir bütün olarak doğmuş, gelişmiş ise de yapının bünyesinde ona uygun ve mimariyle bütünleşen bir öge olarak ele alınmıştır.
Arkaik dönem heykelinde frontalite esastır. Sol bacak hafifçe önde durur. Eller yumruk şeklinde ve yandadır. Bu dönemin en önemli heykelleri kore ve kouros heykelleridir.
M.Ö. V. yüzyılda gelişmeye başlayan klasik dönem heykelleri idealisttir.
Antik Yunan heykeli ilk zamanlarda dinsel düşüncelerle yapılmıştı. Bu nedenle de çoğunlukla, tapınaklarda adak heykeli, kült heykeli olarak ya da akroterion veya alınlık süslemesi olarak kullanılmıştır. O dönem heykeltraşları genellikle yumuşak, ince tanecikli ve insan teninin şeffaflığını anımsatan beyaz mermeri kullanmışlardır. Yunan heykelinde çoğunlukla tanrı ve tanrıçalar, mitolojik varlıklar, filozof ve şairler ile kral ya da komutanlar işlenmiştir.
Heykellerin çoğu erkek olup genellikle çıplak ya da himation'a sarınmış olarak betimlenmiştir.
Çıplak kadın heykellerinin işlenmesi M.Ö. IV. yüzyılda heykeltraş Praksiteles ile başlar.
Kadın portreleri Yunan sanatında çok az işlenmiştir. Klasik dönemi izleyen Hellenistik dönemde ise; heykeltraşların isimlerinden çok yer ve ekoller önem kazanır. Örneğin; Pergamon - Zeus Sunağının kabartmaları ve Samothrake Nikesi bu özellikleri yansıtan önemli yapıtlardır.
Antik Roma’da Cumhuriyet döneminin ilk yıllarına değin Roma’da yapılan ya da Roma’ya getirtilen yapıtların hemen hemen tamamı ya Yunan ya da Yunan taklitçisi Etrüsklü heykeltraşların elinden çıkmıştır. Bu nedenle de Roma döneminde yapılan heykeller daha çok Yunan kopyalarıdır.
İmparatorluk döneminde ise portre ve kabartma alanlarında büyük gelişme görülmektedir.
Daha çok imparatorların, onların eş ve çocuklarının ve devlet büyüklerinin portreleri işlenmiş, saç ve sakal şekillerine ön plânda yer verilmiştir. Ayrıca kadın portrelerine çokça rastlanmaktadır.
M.S. II. yüzyılın II. çeyreğinde ölü yakma geleneği terkedilmeye başlayıp, ölü gömme adeti ön plâna çıkmaya başlayınca, Roma heykel sanatında önemli bir yer tutan oyma lahitler yapılmaya başladı.
Lahitlerin üzerleri, üstün heykeltıraşlık örnekleriyle bezenmeye başladı. Erken Hıristiyanlık sanatında ise Yunan ve Roma sanatlarının aksine küçük boy eserler yapılmıştır.
Yontu