ICOMOS nedir?
Uluslararası ve hükümetler dışı bir organizasyon olan ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) 1965 yılında Varşova’da kurulmuştur.
ICOMOS
Uluslararası ve hükümetler dışı bir organizasyon olan ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) 1965 yılında Varşova’da kurulmuştur.
Başlıca amacı, tarihi anıtlar ve sitlerin korunması ve değerlendirilmesine yönelik ilkeler, teknikler ve siyasetler geliştirmek ve ilgili her türlü araştırmayı desteklemek ve yönlendirmek olan ICOMOS’un kuruluşunun arka planında 1964’de Venedik’te yapılan 2.Uluslararası Tarihi Anıtlar Mimar ve Teknisyenleri Kongresi’nin sonuç bildirgesi olan “Venedik Tüzüğü” nün, anıt ve yerleşmelerin korunması konusunda çalışacak uluslararası bir konseyin kurulmasını önermesi yatmaktadır.
Bu kongreyi izleyen yılda, 1965’te, Varşova’da toplanan ICOMOS’un birinci genel kurulu niteliğindeki kongre hem Venedik Tüzüğü’nü uluslararası düzeyde kabul etmiş, hem de ICOMOS’un kuruluş kararını vermiştir.
ICOMOS’un günümüzde de geçerli olan uluslararası tüzüğü ise 22 Mayıs 1978’de Moskova’da yapılan beşinci genel kurulda son biçimini almış ve yürürlüğe girmiştir. Bu tüzüğe göre Uluslararası ICOMOS’un organları; Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Danışma Kurulu, Ulusal Komiteler, Uluslararası Bilimsel Komiteler ve Sekretarya’dan oluşur. Sekretarya Paris’tedir. Resmi diller İngilizce, Fransızca, İspanyolca ve Rusça’dır. Çalışma ve toplantı dilleri ise İngilizce ve Fransızca’dır.
Günümüzde ICOMOS’un 110’dan fazla ülkede kurulmuş ulusal komiteleri ve 7500’ü aşkın üyesi bulunmaktadır.
Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi ICOMOS’un amaçları:
Dünyadaki koruma uzmanlarını bir araya getirerek, bir mesleki diyalog ve fikir alışverişi forumu oluşturmak,
Koruma ilke, teknik ve siyasetleri üzerine bilgi toplamak, değerlendirmek ve yaymak,
Koruma alanında uzmanlaşmış belgeleme merkezlerinin kurulması için ulusal ve uluslararası otoritelerle işbirliği yapmak,
Mimarlık mirasının korunmasını ve geliştirilmesini amaçlayan uluslararası sözleşmelerin kabulü ve yürürlüğe sokulması için çalışmak,
Tüm dünyada koruma uzmanları için eğitim programlarının düzenlenmesine katkıda bulunmak,
Yüksek düzeyde meslek insanlarının ve uzmanların bilgi ve birikimini, uluslararası topluluğun hizmetine sunmaktır.
Bu amaca Türkiye Milli Komitesi tüzüğünde, Türkiye’deki taşınmaz kültür varlıklarının uluslararası düzeyde tanıtılmasını sağlamak ve kültür kanalıyla uluslararası ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmak şeklinde iki madde daha eklenmiştir.
ICOMOS bu amacını yerine getirebilmek için:
ICOMOS Ulusal komitelerinin kurulmasını ve geliştirilmesini özendirerek, varlığını tüm dünyada güçlendirmeye çalışır.
Mimarlık mirasının özel konuları için metinler oluşturarak Venedik Tüzüğü’nün etkisini yaymaya katkıda bulunur.
Kültür varlıkları için uyarlanabilir yönetim teknikleri tanımlar.
Ulusal ve uluslararası komitelerin işbirliğini sağlayan çok taraflı eğitim programları geliştirir.
Paris’te bulunan ICOMOS Uluslararası Belgeleme Merkezi’ni zenginleştirerek mimarlık mirasıyla ilgili video ve slayt arşivleri oluşturur.
Özel bir koruma sorunu için bir danışmanın müdahalesi gerektiğinde uzman gruplarının oluşturulmasını sağlar.
Dünya Mirası Listesi’ne alınacak yeni kültür varlıklarının seçiminde ve Liste’de yer alan varlıkların korunmuşluk durumunu saptamada UNESCO’ya danışmanlık yapar.
Yılda 4 kez çıkan ICOMOS News’un, Scientific Journal’ın, “Monuments and Sites” dizisinin ve konferans bildirilerinin yayını ve yaygın dağıtımı yoluyla, uzmanlara ulaşır.
Her yıl 18 Nisan’da Uluslararası Anıtlar ve Sitler Günü’nün kutlanmasını özendirerek ve basının düzenlenen etkinliklere ilgisini sağlayarak kamuoyunun koruma konusunda bilinçlendirilmesine katkıda bulunur.
ICOMOS'un üç çeşit üyesi vardır.
a) Faal Üyeler :
Ülkemizde çalışma alanları; anıtlar, sitler, güzel sanatlar veya eski eserler olan kamu kurum ve kuruluşlannın bilimsel, teknik ve idari personeli ile anıtların ve sitlerin korunması ve restorasyonu ile ilgili mimarlık, şehircilik, sanat tarihi, arkeoloji, etnoloji vb. uzmanları arasında faal olarak çalışanlar, iki faal üyenin önerisi ve Milli Komite’nin onayı ile faal üye olabilirler. Faal üyelerin üyeliklerinin devam edebilmesi için, ICOMOS Türkiye Milli Komitesi’ne belirli bir aidat ödemeleri şarttır. Genel Kurulda oy verme hakları vardır. Bunlar, bir faal üye tarafından temsil edilebilirler.
b) Asosiye Üyeler :
Kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel kişilerin bünyesinde görev yapan ve ICOMOS'un amaçlarının gerçekleştirilmesinde yararlı olacağına inanılan yetkin meslek insanları ile ayni ya da nakdi yardımda bulunanlar, iki faal üyenin önerisi ve Yönetim Kurulu’nun onayı ile asosiye üye olabilirler. Asosiye üyeliğin devam edebilmesi için ICOMOS Türkiye Milli Komitesi’ne belirli bir aidat ödenmesi gerekir. Asosiye üyeler oy kullanma hakkı olmadan Genel Kurul toplantılarına ve görüşmelere katılabilirler.
c) Şeref Üyeleri :
ICOMOS'un amaçlarının gerçekleştirilmesi için üstün hizmetleri dokunanlar Yönetim Kurulu’nun önerisi ve Genel Kurul'un onayı ile Şeref Üyesi olabilirler. Şeref üyeleri aidat ödemezler ve asosiye üyeler ile aynı haklara sahiptirler.
Mimari koruma ve restorasyon alanında kuruluşundan günümüze çeşitli ülkelerde gerçekleştirdiği veya destek verdiği etkinlikleri ile bu alana önemli katkılarda bulunan ICOMOS’ un uluslararası bir yarı sivil toplum kuruluşu olarak akademik düzeyi ağır basan bir yapıya sahip olduğu görülmektedir.
ICOMOS ülkemizde yasal olarak 1974 yılında yayımlanan bir yönetmelikle Kültür Bakanlığı’na bağlı, yarı resmi bir konsey olarak kurulmuştur. Daha sonra bu yönetmelik de değişikliklere uğramış ve sonunda 1992 yılında kesinleşen ve halen de yürürlükte olan yönetmelik oluşmuştur.
1964 Venedik Kongresi ve 1965 yılında Uluslararası ICOMOS’un kurulmasının hemen sonrasında ülkemizde GEEAYK bir kararla Venedik Tüzüğü’nü kabul etmiş ve tüzük metni 1968 yılında ilk defa Vakıflar Dergisi’nde yayımlanmiştır.
Ülkemizdeki kuruluş şeması ve yönetmeliği yarı resmi olmakla birlikte, ICOMOS Türkiye, özellikle 1992 sonrasındaki üyeleri ve etkinlikleri açısından özerk bir yapıya sahip olmuştur. Ulusal ve uluslararası düzeyde birçok toplantı, sempozyum ve kongreye öncülük yapmıştır. ICOMOS’un önemi kendi alanında hepsi birer uzman olan kişileri birleştirebilme ve düşünce üretimini sağlayabilme becerisinden gelmektedir. ICOMOS Türkiye Milli Komitesi, amaçlarına uygun olarak uluslararası temaslar da yapmakta olup 1997 yılından beri yaptığı çalışmalar ve düzenlediği bilimsel toplantılar nedeniyle, 1999 yılında Yunanistan ICOMOS Milli Komitesi ile birlikte Abdi İpekçi Barış Ödülü’ne layık bulunmuştur.