İkonoklazm: ikonoklazm hareketi
İkonoklazm nedir? ikonoklazm hareketi nedir? ikonolatrai nedir, ikonoklast nedir:
İkonoklazm (ikonoklasia) Antik Yunanca tasvir (Grekçe) anlamına gelen ikon ve kırmak anlamına gelen klao kelimesinin birleştirilmesinden oluşan ikonoklasia terimi "tasvir kırıcılık" anlamına gelir.
İkonoklazm, Kültürel değer taşıyan çeşitli maddi ögelerin siyasi ya da dinî sebeplerle bilinçli olarak imha edilmesini tanımlayan terimdir..
Tasvir Kırıcı düşünceye sahip insanlara ikonoklast, karşıtlarına ise ikonolatrai denilir.
İki farklı dönem hâlinde cereyan eden Bizans ikonoklazmının ilk devresi III. Leon'un 726 yılında Halki Kapısı üzerinde bulunan İsa heykelini indirmesi ile başlayıp 787'de İkinci İznik Konsili'nin ikonoklazmı lanetlemesi ile son bulurken ikinci devre ise 814'te V. Leon tarafından yine Halki İsası'nın yerinden indirilmesi ile başlayarak 843'te yine bir konsilin ikonoklazm karşıtı kararları ile sonlanmıştır.
İkonoklazm hareketi; Esas itibariyle Doğu Kilisesi'nde 730’dan 843’e kadar süren bir dönemim adı olduğu için Bizans ikonoklazmı olarak da adlandırılır. Prof. Dr. Kürşat Demirci, TDV İslam ansiklopedisi'nin Hıristiyanlık maddesinde konuyu şöyle özetler: Doğu kilisesi, “ikonoklazm” denilen ve 730’dan 843’e kadar süren bir problemle uğraşmak zorunda kaldı. Bizans topraklarında VI. yüzyıldan beri önem kazanan ikonlara saygı VIII. yüzyılın başından itibaren yoğun bir şekilde yaygınlaştı. İmparator III. Leon ikon tapınımını önlemek için 730’da bir emirnâme yayımladı. 745’te V. Konstantin bu emirnâmeyi teyit etti; onun 753’te topladığı konsil ikonlara saygıyı yasakladı. Ancak şiddetli protestolar sonucunda İznik’te toplanan VII. Ekümenik Konsil (787) ikon tapınımıyla ilgili yasağı kaldırdı. İmparatorun ikon tapınımını tehdit edici olarak kabul etmesinin en önemli sebeplerinden biri, ikonların sık sık mahallî azizleri temsil edecek kadar yaygınlaşmasıyla devleti birbirine bağlayan Evharistiya (ekmek-şarap âyini) ve haç sembolizminin önemini kaybetmesi, bunun sonucunda da merkezî gücün sarsılmış olmasıdır.