İskoçya'nın ünlü yapay adaları crannoglar sanılandan daha eski çıktı
Arkeolojik araştırmalar, İrlanda ve İskoçya'da insan eliyle yapılmış crannog denilen ünlü suni adaların ilk örneklerinin tâ Neolitik çsğda inşa edilmeye başladığını gösteriyor.
İskoçya çevresindeki yüzlerce küçük ada doğal olarak oluşmadı. Yapılan araştırmaya göre bu adacıklar, Neolitik insanlar tarafından yaklaşık 5.600 yıl önce, kayalar, kil ve ahşaplardan yapılmıştı.
Araştırmacılar, on yıllardır crannog adıyla bilinen bu yapay adaları zaten biliyor. Ancak pek çok arkeolog, bu yapay adaların çok daha sonra, yaklaşık 2000 yıl önce Demir Çağı’nda yapıldığını düşünüyordu.
Yeni araştırma, sadece bu yapay adaların sadece düşünülenden çok daha eski olduğunu değil, aynı zamanda modern dalgıçlar tarafından bulunan yakındaki çanak çömlek parçalarına göre, Neolitik insanlar için muhtemelen “özel yerler” olduğunu gösteriyor.
İlk olarak, birçok araştırmacı İskoçya’daki yapay adaların MÖ 800 yıllarında inşa edildiğini ve MS 1700’de Ortaçağ sonrası zamanlara kadar yeniden kullanıldığını düşünüyordu.
Ancak 1980’lerde, bu adaların bazılarının çok daha erken yapıldığına dair ipuçları ortaya çıkmaya başladı. Buna ek olarak, 2012 yılında eski bir Kraliyet Donanması dalgıcısı olan Chris Murray, bu adaların bazılarının yakınındaki göl tabanında iyi korunmuş Neolitik kaplar buldu ve keşif konusunda yerel bir müzeyi uyardı.
Araştırmak için, arkeologlar Duncan Garrow ve Fraser Sturt, kuzey İskoçya kıyılarındaki yapay bir ada bölgesi olan Outer Hebrides’teki birkaç crannog’a kapsamlı bir bakış atmak için 2016 ve 2017’de bir araya geldi. Özellikle, üç gölde adacıklara baktılar: Loch Arnish, Loch Bhorgastail ve Loch Langabhat.
Radyokarbon tarihine göre, yapay adalardan dördü MÖ 3640 ile MÖ 3360 yılları arasında oluşturulmuştu. Yüzey ve su altı araştırmaları, paleoçevre karot ve kazılar dahil olmak üzere diğer kanıtlar, bu belirli adacıkların Neolitik Çağ’a tarihlendiği fikrini destekledi.
Arkeologlar henüz bu adalarda Neolitik yapılar bulamadı ve daha fazla kazıya ihtiyaç duyulduğunu söylüyor. Ancak dalgıçlar Bhorgastail ve Langabhat’taki adacıkların çevresinde, bazıları yanmış düzinelerce Neolitik çanak çömlek parçası buldu.
Bu çömlekler büyük olasılıkla kasıtlı olarak suya bırakılmıştı ve muhtemelen ritüelistik bir törenin parçasıydı.
Adacıkların her biri yaklaşık 10 metre genişliğinde ve oldukça küçük. Loch Bhorgastail’deki bir adacıkta ise, adacığı anakaraya bağlayan taş bir geçit var.
Kuşkusuz bu adacıkları yapmak için çok fazla çaba harcanmıştı ve öyle görünüyor ki eski insanlar için açıkça önemliydi. Çünkü yalnızca İskoçya’da bilinen 570 tane yapay adacık var. Araştırmacılar İrlanda’da bu sayının daha fazla olduğunu söylüyor.
Araştırmacılar, şu ana kadar İskoçya’daki yapay adacıkların yalnızca %10’una radyokarbon tarihleme yapıldığını, yani Neolitik dönemdem daha eski adacıkların da olabileceğini söylüyor.
Live Science 17 Haziran 2019 (Çeviri: Erman Ertuğrul - Arkeofili)