İzmir'de yeni bir bitki türü keşfedildi
İzmir'in Kemalpaşa ilçesindeki Nif Dağı'nda tespit edilen hanımeligiller ailesine ait yeni bitki türü, bilim dünyasına kazandırıldı.
Ege Üniversitesi (EÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, 2018 yılında Nif Dağı'nın zirvesinde yaptığı çalışmalar sırasında farklı olduğunu düşündüğü bitkiyi inceledi.
Söz konusu bitkinin literatürde ismi yer almayan bir tür olduğu sonucuna varan Hasan Yıldırım, bu konuda Hacettepe Üniversitesi'nden Doç. Dr. Barış Özüdoğru, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden Erdinç Oğur, doktora öğrencileri Tuğkan Özdöl, Ilgın Can Deniz ve yüksek lisans öğrencisi Seval Erdem ile çalışma gerçekleştirdi.
Ekip bu konuda hazırladıkları bilimsel makaleyi Yeni Zelanda merkezli uluslararası hakemli dergi Phytotaxa'ya gönderdi.
Dergide yayımlanan makaleyle bilim dünyasına kazandırılan bitkiye bölgede yaşayan efelerden yola çıkılarak "Efe çenberi", bilimsel olarak ise 2019 yılında vefat eden ve dünyaca tanınan bir sürüngen uzmanı olan Prof. Dr. Bayram Göçmen'e ithafen "Kanautia goecmeni" adı verildi.
Yol genişletme çalışmaları zarar vermiş
Bugüne kadar 60 civarında bitki keşfeden Prof. Dr. Hasan Yıldırım, söz konusu türün dünyadaki tek yarı çalımsı "Knautia" türü olduğunu belirterek, bu türün bilinen tek yayılış alanının Nif Dağı zirvesi olduğunu söyledi.
Yıldırım, "Efe çenberi"nin yaklaşık 1700-2 bin kadar bireye sahip olduğu, bu alandaki yol genişletme çalışmaları ve hayvan otlatmalarının bitki adına çok ciddi tahribata neden olduğunu aktardı.
Nif Dağı'nın bitkisel biyoçeşitlilik açısından önemli bir yer olduğuna dikkati çeken Yıldırım, bu alanın habitat bazında koruma altına alınması gerektiğini dile getirdi.
Hasan Yıldırım, söz konusu bitkinin keşfediliş hikayesini şöyle anlattı:
"Bu bitki yıllar boyunca Nif Dağı'nın zirvesinde gözle görünürlüğü oldukça fazla olmasına ve 1700'den fazla bireyinin bulunmasına rağmen fark edilememiş. Dağın zirvesi çok ulaşılabilir bir alan ve burada bizler de dahil birçok akademisyen tarafından sayısız çalışma yapılmış. Fakat bitki 'Spil çayı' (Sideritis sipylea) ile çok benzerlik göstermesinden dolayı yıllar boyu onunla karıştırılmış. Çiçeklenme sürecinin temmuz-eylül ortaları gibi geç bir zaman diliminde olması bu türün yıllar boyunca fark edilememesine neden olmuş. Sonbaharda yaptığımız bir saha çalışması esnasında bitkiyi çiçekli bulunca bunun esasında dağ çayı olmadığının farkına vardık ve bilim dünyasına tanıttık."
Knautia cinsinin dünyada yaklaşık 60 türünün olduğunun bilindiğini aktaran Yıldırım, Türkiye'de keşfedilen tür sayısının ise 12'ye çıktığını dile getirdi.
Efeler Yolu rotası yeni keşifle başladı
Yıldırım, Ege Üniversitesi bünyesinde oluşturulan Kültür Rotaları Araştırma Grubu (EÜ-KÜRAG) akademisyenlerinin bir süre önce Bozdağlar ile Aydın Dağları'nda efelerin yaşadığı mekanları birbirine bağlayan yaklaşık 500 kilometrelik "Efeler Yolu" rotasını ortaya çıkarmak üzere çalışma yürüttüğüne de dikkat çekerek rotanın başladığı noktada keşfedilen "Efe çenberi"nin bir "bayrak tür" olarak belirlendiğini, devamının da gelmesini umut ettiklerini sözlerine ekledi. 23.01.2022
AA Halil Fidan