Kanatlıların en eski akrabalarından biri Çin'de keşfedildi: Baminornis zhenghensis

Şu anda en eski kısa kuyruklu kuş benzeri omurgalılardan biri Çin'in güneydoğu sahilinde yer alan Fujian eyaletindeki Zhenghe Biota fosil yataklarında keşfedildi.

 

2025 yılının Mart ayında, Çin’in Fujian Eyaleti’nde keşfedilen olağanüstü bir fosil, paleontoloji dünyasında yankı uyandırdı. Baminornis zhenghensis adı verilen bu 160 milyon yıllık kanatlı canlı, kuşların ortaya çıkışı ile ilgili önemli ipuçları verirken, mevcut bilgilere dair yeni soru işaretleri de ortaya koydu. Söz konusu fosiller ilgili araştırma sonuçları, Nature Communications Biology dergisinde yayınlandı.

Makalede yer alan bilgilere göre; Çin'in güneydoğu sahilinde yer alan Fujian eyaletinde "Zhenghe Biota" adı verilen fosil yataklarında yürütülen sistematik arkeolojik kazılar sırasında keşfedilen fosiller, ilk olarak Çin Bilimler Akademisi tarafından analiz edildi. Bu bölge, daha önce Ambopteryx gibi “yarasa kanatlı” dinozorların keşfedildiği bir alan olarak dikkat çekiyordu. Ancak bu kez keşfedilen kanatlı canlı yeni bir türdü. Baminornis zhenghensis olarak adlandırıldı.

Kazıyı yöneten paleontolog Dr. Wu Qi’ye göre, Baminornis’in bulunduğu katman, Jura Dönemi’nin sonlarına yani yaklaşık 160 milyon yıl öncesine tarihleniyor. Bu da onu, Baminornis zhenghensisî en eski kısa kuyruklu kuş benzeri omurgalılardan biri yapıyor.

Kısa Kuyruk ve Uçuş Adaptasyonları 

Günümüzde yaşayan kuşların kuyrukları çoğunlukla kısadır ve “pygostyle” adı verilen kemikleşmiş bir yapıyla sonlanır. Bu yapı, kuyruk tüylerinin denge sağlamasına ve uçuş yönlendirmesine yardımcı olur. Oysa çoğu erken kuş ya da kuş benzeri dinozor, uzun, kemikli kuyruklara sahipti. Baminornis, bu iki evre arasında bir geçiş noktası gibi duruyor.

Bilim insanları, fosilin kuyruk kemiklerini incelediklerinde, 13 omurdan oluşan ve pygostyle benzeri bir yapıyla biten kısa ama işlevsel bir kuyrukla karşılaştılar. Bu durum, kuş evriminin “kuyruk küçülmesi” evresinin, sandığımızdan çok daha erken gerçekleştiğini gösteriyor.

Ayrıca ön ekstremitelerinde bulunan tüy izleri ve kanat kemikleri, Baminornis’in aktif olarak uçamasa bile planörlük benzeri uçuş davranışları sergileyebileceğine işaret ediyor.

Baminornis zhenghensis'in Anatomik Özellikleri

Baminornis zhenghensis, yaklaşık 150 milyon yıl önce Jura Dönemi'nde yaşamış ve şaşırtıcı derecede günümüz kuşlarının  özelliklere sahip bıldırcın büyüklüğünde bir kanatlı. Bu fosilin keşfi, kuşların evrim tarihine yeni bir sayfa açıyor.

Yeni tanımlanan kanatlı, Baminornis zhenghensis, 1861'de Almanya'da keşfedilen benzer yaştaki Archaeopteryx'e bilinen en eski kanatlılar olarak katılıyor. Ancak yaklaşık altı inç (15 cm) uzunluğundaki Baminornis, anatomik olarak çok daha gelişmişti ve yarı kuş yarı sürüngen gibi görünen karga büyüklüğündeki Archaeopteryx'ten daha iyi bir uçucuydu.

Yaş ~160 milyon yıl (Geç Jura) Kuyruk Kısa, pygostyle benzeri yapı Kanat Yapısı Tüy izleriyle birlikte, hafif kemik yapısı Boyut Tahmini 30 cm uzunluk Yaşam Alanı Subtropikal ormanlık bölge Beslenme Böcekçil ve muhtemelen küçük omurgalılar

Bu keşif, kuşların evrimsel geçmişine dair önceki hipotezlerle bazı temel çelişkiler içeriyor. Önceden, kısa kuyruklu kuş benzeri canlıların ilk olarak Kretase Dönemi’nde (yaklaşık 130 milyon yıl önce) ortaya çıktığı düşünülüyordu. Oysa Baminornis, bu süreci 30 milyon yıl kadar geriye çekiyor.

Harvard Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Prof. Emma Blake, “Eğer bu tarihlendirme doğrulanırsa, uçuş adaptasyonlarının evrimi ve kuyruk yapılarının dönüşümü çok daha karmaşık bir süreç haline gelir. Artık tek doğrusal bir evrim modeli değil, paralel evrim hatlarından söz etmemiz gerekebilir,” yorumunu yaptı.

Yaşam Alanı ve Ekoloji

Fosilin bulunduğu bölge, Jura Dönemi'nde sık yağışlı, nemli subtropikal bir ormanlık alandı. Bölgede bulunan küçük sürüngenler, böcekler ve en eski memeli türlerine ait diğer canlı fosilleri , Baminornis’in av-avcı dengeleri açısından orta seviyede bir canlı olduğunu gösteriyor. Kanatlarının uzunluğu ve kas yapısı, yüksek manevra kabiliyeti olmaksızın kısa mesafeli planörlüğe işaret ediyor.

Bu türün, ağaçlar arasında kayarak hareket ettiği, yere düşen böcek ve küçük omurgalıları yakalayarak beslendiği düşünülüyor. Bu da onu, modern günümüz ağaçkakanları veya sığırcıklarıyla karşılaştırılabilir kılıyor.

Çin Bilimler Akademisi şu anda fosilin çevresinde bulunan mikro fosiller üzerinde çalışıyor. Bu mikro fosiller arasında bitki polenleri, böcek izleri ve hatta bazı mantar sporları bulunuyor. Amaç, Baminornis’in yaşadığı ekosistemi üç boyutlu olarak modellemek ve kuş evrimindeki çevresel faktörleri anlamak.

Ayrıca, benzer yaşta ve kısa kuyruk yapısına sahip başka örnekler de aranıyor. Eğer başka Baminornis-benzeri türler bulunursa, bu “erken pygostyle grubu” adı verilen yeni bir evrimsel kladın tanımlanmasına neden olabilir.

arkeolojikhaber.com