Kapadokya’daki yolla ilgili iddialar ve Kapadokya Alan Başkanlığı'nın açıklaması
Kapadokya'da Ortahisar – Göreme beldeleri arasında yapılması planlanan yol çalışmalarının Göreme Açık Hava Müzesi başta olmak üzere peri bacaları oluşumlarını, yer altı zenginliklerini, Saklı Kilise’yi ve arkeolojik sit alanlarını tehdit ettiği belirtilirken, Ortahisar Belediye Başkanı ve Kapadokya Alan Başkanlığına göre yol çalışmalarının tarihi dokuya zararı olmadığı savunuluyor.
UNESCO Dünya Mirası listesindeki Kapadokya’da Nevşehir İl Özel İdaresi Yol ve Ulaşım Hizmetlerine bağlı ekipler tarafından yaklaşık bir buçuk ay önce başlatılan Göreme-Ortahisar arasında yeni yol yapımı ile ilgili açıklama yapan Kapadokya Çevre Platformu sözcüsü Mükremin Tokmak yol güzergâhının aynı zamanda 1. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit alanında olduğunu belirten "Alttaki kayaları keserek ve bir Bizans manastırını yok ederek buraya yol açıyorlar" iddiasında bulundu.
"Bir ton peri bacası ve bu kaya dokunun içinde ise Bizans dönemine ait bir manastır kompleksi var"
Kapadokya Çevre Platformu sözcüsü Mükremin Tokmak; "Yol yapımının gerçekçesi, Göreme Müzesi'nin oradaki Tokalı Kilise'nin yakındaki yoldan geçen araçların yol açtığı titreşimden kaynaklı olarak zarar görmesi. Bu yolu kapatmak alternatif olarak yeni yol yapmak istiyorlar. Yapımı süren yol güzergahında Peri bacaları, manastırlar, inanılmaz oluşumlar var. Neredeyse Saklı Kilise’nin üzerinden geçiyor yol. Burası 45 metrelik bir dağ kütlesini rampayı düzlemek için yukarıdan aşağıya doğru oyuyorlar. Buralarda inanılmaz bir yarık açacaklar. O bölgede kırılmadık, yıkılmadık bir peri bacası, manastır kalmayacak. İleride de aynı gerekçeyle, araçların sarsıntısı nedeniyle ciddi bir hasara neden olacak. İnanılmaz bir katliam var ve kimsenin sesi çıkmıyor. Ortahisar Belediye Başkanı geçtiğimiz günlerde yol yapımı güzergahında '8-10 tane kaya dam var' diyerek yapılacak yıkımın etkisini azaltmaya çalıştı. Oysa ki fotolarda görüleceği üzere bir ton peri bacası ve bu kaya dokunun içinde ise Bizans dönemine ait bir manastır kompleksi var. Yani 8-10 kaya dam diyerek hafife alınacak bir alan değil. Doğalgaza ihtiyacımız var diyor ve bu yol bunun içindir de diyor. Bu doğalgazın geçeceği yer burası olamaz. Başka güzergahlardan geçirmelisiniz bu yolu" dedi.
İşin diğer yönünün bu Ortahisar’ın doğalgaz meselesi olduğunu belirten Tokmak, "Uçhisar’da doğalgaz var, Ürgüp’te var, Göreme’de var. Uçhisar’dan doğalgazı getirseler yol düz aslında, asfaltın kenarından döşenir borular. Ancak yol çok uzun ve Enerya adındaki enerji şirketine maliyeti çok artıyor. Ürgüp’ten getirseler yine 4-5 km fazla boru döşemek zorunda kalacaklar. Buradaki zihni sinir proje, bu doğalgazı da gerekçe göstererek yapıyorlar bu yolu. Doğalgaza yönelik bir hamle yani. Bu Enerya şirketin daha uzun boru döşemesin diye yolu yapıyorlar. Asıl nedenlerden birisi bu doğalgazın oraya götürülmesi" şeklinde konuştu...
Ortahisar Belediye Başkanı'nın açıklaması
Ortahisar Belediye Başkanı Mustafa Ateş konuyla ilgili yaptığı basın açıklamasına şu ifadelere yer vermişti: "Halihazırda kullanılmakta olan Göreme Açık Hava Müzesi içerisinden ve Tokalı Kilise’nin hemen önünden geçen yolun, kültür varlıklarına zarar verdiği gerekçesiyle, 2011 yılında Koruma Kurulu’nca araç trafiğine kapatılmasına karar verilmiş ancak alternatif bir yol bulunmadığı için bu karar uygulanamamıştır. Göreme Açık Hava Müzesi’nin içinden geçen yoldaki taşıt trafiği nedeniyle oluşan titreşim, civarda bulunan eserlere zarar vermektedir. Mevcuttaki yolun kapatılması adına, Göreme ve Ortahisar Beldelerini birbirine bağlayan hatta yeni bir yol ihtiyacı doğmuştur. Bu sebeple Nevşehir İl Özel İdaresi tarafından hazırlanan yeni proje, Kapadokya Alan Başkanlığı’na iletilmiş ve Alan Komisyonu tarafından onaylanmıştır. Haberlere konu olan yol, mevcutta da zaten kadastral bir yoldur. Yaklaşık 10 metre genişliğinde projelendirilmiş, çift yönlü akış sağlamaktadır. Yayın organlarında bahsedilen ve kamuoyuna yansıtıldığı şekliyle, yol çalışmaları kapsamında herhangi bir kültür varlığına zarar verilmesi söz konusu değildir. Güzergâhtaki en yakın tarihi eser olan Saklı Kilise’nin yeni açılacak yola yakınlığı 18 metredir. Basında yer alan haberlerde belirtildiği gibi alanın imara açılması gibi bir durum asla söz konusu değildir. Yapılan uygulamaların tamamı zorunlu altyapı çalışması kapsamındadır. Yeni açılacak yol ile iki belde birbirine bağlanarak turizm aksları güçlendirilecek ve Göreme Açık Hava Müzesi ile Tokalı Kilise riskten tamamen kurtulmuş olacaktır... Kamuoyuna saygıyla duyurulur"
Nevşehir Milletvekili TBMM’ye yolla ilgili soru önergesi verdi
Nevşehir Milletvekili Faruk Sarıaslan TBMM’ye verdiği yazılı soru önergesi ile Kapadokya’da yapılan yolu gündeme getirdi.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını istenilen soru önergesinde Sarıaslan Kapadokya jeopark alanından çift şeritli yolun yakınındaki kültür varlıklarında zararlar meydana getirebileceğine vurgu yaptı. Bir belediye başkanının isteği doğrultusunda fiziksel yol çalışmaları başladığını belirten Sarıaslan, "İmar alanı dışındaki söz konusu bölgede yol yapmak tek kişinin Ortahisar Belediye Başkanı'nın kararıdır. Dünyanın gözbebeği milyonlarca yılda oluşmuş, ulusal ve uluslararası bir doğa ve kültür mirası niteliğindeki alanda yapılacak herhangi bir hatanın geri dönüşü mümkün olamayacaktır. Bu nedenlerle böylesi bir yol yapılmadan önce, jeofizik, jeodezik ve ilgili yer bilimleri açısından yapılacak yolların peribacalarında, jeopark alanında ve çevresinde oluşturacağı etkinin araştırılması, ciddi bilimsel raporların düzenlenmiş olması gerekmektedir, tüm bunlar belirsiz ve keyfidir" dedi.
Sarıaslan bakana şu soruları yöneltti:
"- Bakanlığınızca Ortahisar ve Göreme beldelerimiz arasına yapılacak yeni yol için gerekli araştırmalar yapılmış mıdır?
- Kapadokya Alan Yönetimi Başkanlığı'nda sorumlu jeoloji mühendisinin ve bu çalışmaları yapacak teknik bir kadronun olmadığını biliyoruz, bu konuda yapılmış bilimsel çalışmalar var mıdır?
- Kapadokya Alan Yönetimi Başkanlığı'nda bahsi geçen yol projesi değerlendirilmiş midir?
- Plansız alanda açılmaya başlanan yol, henüz daha üst ölçek plan kararları oluşmadan hangi kamu yararına hizmet edecektir? Hangi üst ölçek plan kararına dayandırılacaktır?
- Bilimsel düşünceden uzak olarak, sadece bir kişinin öngörüsünde, bu yolun açılmasının sakıncaları kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?
- Turizm konusu bakanlığınızı ilgilendirdiği için, bu konu hakkında kamuoyuna bir açıklama yapmayı düşünüyor musunuz?"
TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi'nin açıklaması
TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nden yapılan açıklamada, Ortahisar – Göreme beldeleri arasında yapılması planlanan yol çalışmaları Göreme Açık Hava Müzesi başta olmak üzere peri bacaları oluşumlarını, yer altı zenginliklerini, Saklı Kilise’yi ve arkeolojik sit alanlarını tehdit ettiği belirtilerek, şöyle denildi:
“Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kapadokya Alan Başkanlığı onca yılın ardından bu yolun kapatılmasına ilişkin çalışmaları ancak başlatmış ve yeni yol yapım süreci ortaya çıkmıştır. Bu sürecin başlangıcında yaklaşık 1,5 yıl önce Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri tarafından davet edildiğimiz toplantıda konu hakkında bilgi paylaşılmış, detaylı verilere ve bilimsel raporlara dair bilgilerin iletilmesi ve ikinci bir toplantı talep edilmiştir.
Yeni yolun yapımına başlanması sonucu Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yeniden görüşme sağlanmış ve yeni yolun projesi, alana dair jeoradar görüntüleri, taşınacak yük hesaplamaları, rölöveler, çevre düzeni ve yönetim planı hazırlıklarına dair analizler, geçirilmesi planlanan doğalgaz hattının güzergahı ve konuya dair alınan kurul kararları gibi bilimsel veriler resmi yazı ile de istenmiş ancak Bakanlık verileri paylaşmamıştır. Sağlıklı bir değerlendirme yapmamızın önünde engel oluşturan, şeffaflıktan uzak ve durumu oldubittiye getiren bu yaklaşım ne yazık ki Kapadokya için yeni değildir. Kapadokya’nın geleceği ve Göreme Açık Hava Müzesi’nin korunması için ne bugün kullanılan mevcuttaki yol ne de yapılacak yeni yol sağlıklıdır. Her iki durumda da kaybeden Kapadokya olacaktır. Dünyanın göz bebeği niteliğindeki böylesi bir alanda yalnız turizm değil, bu kültür varlığının tüm değerlerinin korunarak nesiller boyu aktarımının sağlanması önceliklidir.
Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı yol yapım sürecini ivedilikle durdurmaya, sürece dair bilgi ve belgeleri açıklıkla kamuoyu ile paylaşmaya davet ediyor ve Kapadokya’nın geleceği için Göreme’de atılacak adımların öncesinde Göreme Açık Hava Müzesi için bütüncül çevre düzeni ve yönetim planının hazırlanması gerektiğini vurguluyoruz.”
Kapadokya Alan Başkanlığı'nın açıklaması
Kapadokya Alan Başkanlığı "Göreme- Ortahisar Yol Projesi hakkında Kamuoyu Açıklamasıdır." başlıklı bir metinle alanla ilgili iddiara yönelik açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
Kapadokya Alan Başkanlığı, Ortahisar-Göreme Yol Projesi hakkında medyada yer iddiaların manipülatif olduğu belirterek, "Planlanan yol, kaya oluşumların uzağından geçmektedir ve Saklı Kilise'ye 18 metre mesafededir." bilgisini verdi.
Alan Başkanlığının sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Göreme beldesini Ortahisar beldesine bağlayan mevcut 2,8 kilometrelik yolun, peribacaları, kaya oluşumları, tescilli kültür varlıkları ve kiliselerin önünden geçtiği belirtildi.
Yolu her gün yüzlerce ağır tonajlı aracın yoğun şekilde kullandığı, bunun arazi morfolojisi gereği kültür varlıklarına zarar verdiği ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Turizm sezonlarındaki yoğun araç kullanımları da göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu yolun yakınındaki Tokalı Kilise, Kızlar Manastırı, Elmalı Kilise, Yılanlı Kilise ve Karanlık Kiliselerin, titreşim ve atmosferik gazlar sebebiyle zarar gördüğü bilinmektedir. Mevcut yolun sürdürülebilir olmadığı, doğal ve kültürel varlıkları olumsuz etkileyerek zarar verdiği ortaya çıkmış ve alternatif bir yol çalışması gerekliliği doğmuştur."
Alternatif yol çalışmasının, 2,2 kilometre uzunluğunda olduğu, genişliğinin 5 ile 7 metre arasında değişen kadastral yol hattında bulunduğu bildirilen açıklamada, "Planlanan yol, kaya oluşumların uzağından geçmektedir ve Saklı Kilise'ye 18 metre mesafededir." bilgisine yer verildi.
Güzergah çalışmalarından sonra arkeolojik jeoradar çalışmaları yapıldığı, herhangi bir taşınmaz kültür ve tabiat varlığına rastlanmadığının belirlendiği aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Ayrıca yol çalışmaları devam ederken bir bütün olarak Göreme Açık Hava Müzesi ile çevresine yönelik çevre düzenleme projesi ve ulaşım planlaması çalışmalarına başlanılmıştır. Söz konusu haberler, manipülatif olup, kamuoyunu yanlış yönlendirmektedir, yapılan yol çalışmasıyla sorunların giderilmesi amaçlanmıştır. Kapadokya Alan Başkanlığımız, sorumlu olduğu alandaki benzersiz tarihi, kültürel ve doğal değerleri koruma ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlama misyonu ve sorumluluğundan taviz vermeden görevini eksiksiz biçimde sürdürmeye kararlıdır."