Kassia: Cassia / Bizanslı Kasia

Kasia kimdir? Casia kimdir, Kassiane kimdir? Kassia kimdir?

Kasia, (Kassia, Kassiane, Kassiani, Casia,, Ikasia, Cassia, Cassiane, Kassiana, Kassianh, Ikasia, Eikasia) Bizanslı Kasia ve İstanbullu Kassia olarak da zikredilir. D. 805/810 Konstantinopol (İstanbul - Türkiye) - Ö. 865,  Kasos Adası (Çoban Adası, Yunanistan).  Adı bilinen dünyanın en eski kadın bestecisi olan Bizanslı başrahibe, şair, besteci ve ilahi yazarı. Annesinin adı kaynaklarda yer almazken, babasının Bizans sarayında yüksek rütbeli (candidatos)  bir subay olduğu kaydedilmiştir.

İstanbul Kadın Müzesi web sitesinde Kassia hakkında şu bilgiler yer almaktadır:

Kassia, eserleri günümüze kadar ulaşan dünyanın bilinen ilk kadın bestecidir. Bizanslıdır. Besteleri dini müzik türündedir. Kassia'nın bestelediği 50 ilahiden 33'ü günümüze ulaşmıştır. Bestelediği ilahiler, Hristiyan Doğu Kilisesi'nin litürjik kitaplarına alınmış ve ilahileri dini törenlerde halen kullanılmaktadır. 

Kassia, zeki, iyi eğitimli, iyi konuşma yeteteğine sahip, güzel ve özgür düşünceli bir kadın. Öylesine özgür ki, 823 yılında gelin adayı olarak sunulduğu grupta, keskin teolojik bilgisiyle Bizans İmparatoru Theophilos'un düşüncelerindeki çelişkileri, ona cesaretle göstermekten çekinmedi. 

826 ya da başka kaynaklara göre 830 yılında, İmparator Theophilos, evleneceği kızı seçmesi için kendisine sunulan grup içinden, yaşıtı olan Kassia'ı beğenir. Kassia, İmparatorun kendisiyle (belki de) teolojik bir sohbet başlatma amaçlı, "Kötülükler dünyaya kadınla gelmiştir" sözüne karşılık, "İyilikler dünyaya kadınla gelmiştir" cevabını verir.

Theophilos, "Kötülükler dünyaya kadınla gelmiştir" ifadesiyle Havva'nın Adem'e verdiği elma nedeniyle Cennet'ten kovulmaları konusuna işaret ederken, Kassia da "İyilikler dünyaya kadınla gelmiştir" cevabıyla Meryem Ana'ya işaret etmiştir. Kassia'nın zeki cevabından rahatsız olan Theophilos, aynı grupta bulunan ve saygıyla susmayı tercih eden başka bir adayla evlenir. Bu aday Theodora II adıyla imparatoriçe olur. 

Eski Yunanca (Grekçe) diyaloğ şu şekildedir:

"-Grekçe: Ἐκ γυναικὸς τὰ χείρω." (Ek gynaikós tá cheírō)
"-Grekçe: Kαὶ ἐκ γυναικὸς τὰ κρείττω." (Kaí ek gynaikós tá kreíttō)

Daha sonraki tarihlerde isminden bahsedilmemektedir bundan sonraki zamanda ilk kez adının duyulduğu tarih 843'dür.

Bu tarihte Kassia Konstantinopolis'in batısında surlara yakın bir yerde bir manastır kurar ve oranın başrahibesi olur. Burada çalışarak, besteler yaparak, yazarak ve düşünerek yaşamını sürdürdü.

Kassia, manastırını İstanbul'un yedinci tepesi olan Xerolophos'ta kurmuştu. Bu bölge, Konstantin Surları yakınında olan ve günümüzde Samatya, Çapa, Cerrahpaşa olarak bilinen bölgedir.

Kassia düşündüğünü dile getiren bir şair, filozof, manastırını başarıyla uzun yıllar yöneterek idare becerisini kanıtlamış bir yönetici, toplumdaki gelişmeleri izleyen bir muhalif ve bir aktivisttir. Dolayısıyla yaptıkları ve yazdıklarıyla 2020'li yılların kadınlarına halen bir çok konuda değebilen bir kişiliktir. 

Hakkındaki biyografik verilerin çok az olmasına ve eserlerinin sadece bir kısmının günümüze ulaşabilmesine rağmen, özellikle litürjik olmayan şiirlerinde Kassia'nın kişiliği hakkında bilgiler bulmak mümkündür. Bu şiirler, Kassia'nın son derece iyi eğitimli ve entelektüel yeteneklere sahip bir kadın olduğunu gösterir. Şiirinin her satırı "Nefret ediyorum" ifadesiyle başlayan bir yazar, yaşadığı toplumla ilgili gözlemlerini, beğeni ve eleştirilerini ifade etmekten çekinmeyen, dikkatli bir kadına işaret eder.

Bizans toplumunda, kadınlar biyolojik, entelektüel ve ahlakî olarak erkeklerden aşağı statüde görülmekteydi. Kassia, manastırların kadınları özgürleştiren potansiyelini, cinsiyet ve din kesişiminde kullanma becerisini gösterdi. Kendini konumladığı bu alanda, eylemlerinde ve yazılarında meydan okuyan bir yol bulabildi. Kassia için, hatta feminist bir ilahiyatçı tanımı da yapılabilir.

Ölümüne yakın dönemde Kassia'nın İtalya'ya seyahat ettiği ve bu seyahatten sonra Yunan adası olan Kasos'a (Çoban adası) yerleştiği ve burada öldüğü bilinmektedir. Kassia'nın mezarı adadaki bir kilisede bulunmaktadır.