Kelek: Kaluka

Kelek nedir? Kalak nedir? Kaluka ve Kalakku ne demektir?

Kelek (Kalak, kaluka, kalakku) ; çoğunlukla keçi ve nadiren koyun, oğlak ve çok daha nadiren manda ve inek gibi hayvanların bütün halinde yüzülen derilerinin (tulum veya göyün de denilir) şişirilmesi ile elde edilen su taşıtıdır ve bu su taşıtlarının birbirine bağlanıp, ahşapla desteklenmesi ile oluşturulan daha büyük su taşıtları. Kelekler çoğu zaman yan yana bağlanıp, üzerine ahşap kütük, tahta ve çubuklar dizilerek sal olarak kullanılırdı.  Aramice metinlerde kalak, Asurca metinlerde kaluka, Akad metinlerinde ise kalakku olarak yer alır. Hititçe'den Türkçe, Kürtçe ve Arapça'ya Kelek olarak geçmiştir.

M.Ö. 3500 ile 4000'li yıllara dek kullanıldıkları bilinmektedir.  Genellikle Mezopotamya nehirlerinde kullanıldığı bilinmekle beraber, Hindistan, Afganistan ve Afrika'da özellikle nil deltasında kelek kullanıldığına dair kanıtlar vardır.

Keleklerin balık avcılığı, yük ve yolcu taşımacılığı, nkliye ve hatta savaş aleti olarak (su altında askerler bunlaru oksijen tüpü gibi kullarak yüzerlerdi) kullanıldıkları bilinmektedir.

300'e yakın kelek yanyana eklenerek, onlarca ton taşıyan sallar yapılabilmiştir.

Kelek nasıl yapılır?

Gerekli malzemeler: Bütün olarak yüzülmüş hayvan derisi (tulum, göynük Hayvan derisi ulum, ahşap, ip, kesici bir alet, bız ve iğne türü delici ve dikiciler.

Yapılışı: Hayvanlardan tulum olarak çıkartılan deri önce kurutulur. Boğazı, bacakları ve kuyruk kısmı iplerle bağlanır. Bağlar, reçine, katran ve zift gibi doğal yapıştırıcılarla sağlamlaştırılır. Son bacak bağlanmadan önce deri havayla doldurulur. Hava üflenen son ayak da diğerleri gibi bağlanır ve doğal yapıştırıcılarla güçlendirilir. Kelen kullanıma hazırdır.

Herodot'dan Evliya Çelebi'ye kadar pek çok yazar kelek il yapılan yolculuklara dair yazılı belgeler bırakmıştır.