Lepenski Vir: Lepenski Vir Kültürü
Lepenski Vir Köyü nerededir? Lepenski Vir Kültürü nedir? Lepenski Vir Arkeolojik Alanı neresidir?
Lepenski Vir; Balkanlar ülkelerinden Sırbistan'da Tuna üzerindeki Demir Kapı boğazınım yakınlarında, şömineli ve trapez şekilli ilginç yapıları ile yarı insan yarı balık heykelleriyle dikkat çeken Neolitik Çağ yerleşmesinin yer aldığı arkeolojik alanıdır.
Alanda kemik ve taştan üzerinde kavisli harf benzeri semboller de bulunmuştur. Sembollerin bir alfabe olduğunu savunanlar da var.
Sırbistan'ın en önemli arkeolojik alanları arasında yer alan Lepenski Vir, Radyokarbon ve AMS verilerine göre MÖ 9500 / 7200-6000 arasında kullanılan bir köydür.
Köyü ilginç kılan arkeolojik bulgulardan biri de mezar kültürüdür. İkizkenar yamuk şeklindeki kireçtaşı zeminler, geometrik bezemeli ve bazen de karma insan-balık yüzlü betimlemeleri içeren kumtaşı kaya blokları gibi bazı istisnai özellikler dikkat çekicidir. Lepenski Vir'de ve yakınlarındaki Vlasac'ta karşılaşılan bazı gömütler ölünün vücudundaki süslemelerde de farklılıklar gösterir. Spondylus deniz kabuğundan yapılan süslemelere ilk defa burada rastlanmıştır. Diske benzeyen farklı biçimler de Tuna bölgesindeki Neolitik kadınların farklı şekilde süslendiğinin göstergesidir.
Öte yanan daha önceki mezarlarda bulunan yüzlerce mezaın hemen hemen hepsinde yöre insanlarına ait iskeletler bulunurken, 8200 yıl önce Lepenski Vire gömülen 19 kişiden beşinin yöre halkından olmadığı tespit edilmiştir. O beş kişinin de kadın olduğu saptanmıştır. Bu durum muhtemelen göçebe kadınların, yerel avcı toplayıcı topluluklarla evlenmesine yorumlanmıştır.
Lepenski Vir Köyü; 1960'llı yıllarda Sırp Arkeologlarca Tuna Nehri kıyısında keşfedilen dik yamaçlara kurulmuş Mezolitik dönem balıkçı köyüdür. Alanda ilk arkeolojik kazılar, 1966-70 yılları arasında, Demir Kapı Barajı kururlmadan önce kurtarma kazıları olarak arkeolog Dragoslav Srejović tarafından yapılmıştır. Kazılarda önceden bilinmeyen bir kültürün keşfedildiği yerleşme, açık hava müzesi olarak koruma altına alınmıştır.
Lepenski Vir Köyünden çıkan kalıntılar, baraj kapakları açılmadan önce, daha yüksek bir yere, mümkün olduğunca bulunduğu konumuyla taşınmıştır.
Lepenski Vir Arkeolojik Alanı; Açık hava müzesi olarak kullanılan köyün bulunduğu Arkeolojik Sit alanıdır.
Lepenski Vir 1979'da Olağanüstü Önemli Kültür Anıtı ilan edildi.