Maârif Vekâleti başkâtibi Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçukî Arşivi Salt kütübanesinde
1868-1926 yılları arasında Maârif Vekâleti’nde başkâtip olarak çalışmış Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçukî’nin arşivi, Salt Araştırma Eğitim Arşivi’ne eklenerek archives.saltresearch.org’da erişime açıldı.
Salt’ın “Sanat”, “Mimarlık ve Tasarım” ile “Kent, Toplum ve Ekonomi” başlıkları altında derlediği dijital arşivler 2 milyonun üzerinde belgeyi içeriyor. 19. yüzyıldan günümüze eğitim, toplum yaşamı ve yapılı çevreye ilişkin belgeleri bir araya getiren Salt Araştırma Kent, Toplum ve Ekonomi Arşivi kapsamındaki Eğitim Arşivi’nde, 1857’de kurulan ve Cumhuriyet döneminde Maârif Vekâleti (bugün Millî Eğitim Bakanlığı) adını alan Maârif-i Umûmiyye Nezâreti’nin faaliyetlerine dair belgeler yer alıyor.
Salt Araştırma Eğitim Arşivi’ne eklenerek çevrimiçi erişime açılan Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçukî Arşivi, Maârif Vekâleti’nde başkâtip olarak çalışmış Ateşizâde’nin (1868-1926) yazışmaları ve aile fotoğraflarının yanı sıra vekâlette görev yapmış yaklaşık 7.000 şahsın biyografisi ve eğitim ile ilgili kitap taslaklarını bir araya getiriyor. A harfinden Z harfine tasnif edilmiş biyografiler, Maârif Vekâleti’ne bağlı olarak çalışan öğretmen, memur, müstahdem, hafız-ı kütüb (kütüphaneci), müfettiş ve müdürler ile yolu vekâlete düşen ve Osmanlı İmparatorluğu’nun farklı kurumlarında görev yapan doktor, yüzbaşı, onbaşı, kolağası, ferik, binbaşı, kaymakam, kumandan, sanatçı, tercüman ve ressamların çalışma hayatına dair hikâyeleri içeriyor.
1890-1925 tarihli belgeleri kapsayan ve eğitim konusuna odaklanan koleksiyon archives.saltresearch.org üzerinden incelenebilir. Salt Araştırma ve Programlar’dan Sinem Ayşe Gülmez Saydam’ın, arşivin içeriğini, dijitalleştirme ve kataloglama sürecini ve Salt Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi bünyesindeki Mustafa Şemsettin Şeniz Arşivi ile ilişkisini ele aldığı “Maârif Vekâleti’nde Bir Başkâtip: Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçûki ve Arşivi” başlıklı yazısı ise Salt Blog’da okunabilir.
Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçukî Kimdir?
1868 yılında Beşiktaş’ta (İstanbul) dünyaya gelen Ateşizâde Mehmed Bedreddin Selçûkî’nin babası, Nazime Sultan’ın kahvecibaşısı Ali Rıza Efendi’dir. Eşi Mehmed Emin Bey’in kızı Safiye Hanım’dır. Sıbyan Mektebi, Emirgan Rüşdiyesi ve Soğukçeşme Askerî Rüşdiyesi’ndeki tahsilinden sonra Lisan Mektebi’ne üç yıl kadar devam etmişse de göz rahatsızlığı nedeniyle muvaffak olamayarak diploma alamadan ve kendi isteğiyle mektepten ayrılır. 1884’te, 16 yaşında iken Dersaadet Gümrük Muhasebe Kalemi’nde çırak olarak çalışmaya başlar. 1885’te Maârif Nezâret-i Celîlesi Mekâtib-i İbtidâiye İdaresi’nde memur olur. 1886’dan 1892’ye kadar Mekâtib-i Gayrimüslim ve Ecnebiye Müfettişliği, Mekâtib Komisyonu, Mekâtib-i İbtidâiye İdaresi, Aş ve Fodula Komisyonu Azalığı ile Zühtü Paşa’ya bağlı olan Tetkîk-i Müellifât Komisyonu’nda memur ve müfettiş olarak görev yapar. Telhis-i Tarih-i Osmânî, Telhis-i Coğrafya, Risale-i İmla, Saika-i Aşk adlı edebî ve fennî eserleri kaleme alır. Mekteplerin ıslahı, müfredatın yeni usullere uygun şekilde düzenlemesi, mektep idarelerine ilişkin gelirlerin temini için İzmit, Sapanca, Adapazarı, Geyve, Akhisar, Mekece, Taraklı ve Hendek’teki okulları teftiş ve muallimleri imtihan eder. 1909’da İstanbul Vilâyeti Maârif İdaresi Başkitâbeti’ne getirilen Ateşizâde, Nisan 1919’da Kütüphaneler Müfettişliği’ne, Haziran 1919’da Tedrisat-ı İbtidâiye İdaresi Evrak Mümeyyizliği’ne ve Eylül 1920’de Tedrisat-ı İbtidâiye Müdüriyeti Birinci Şube Mümeyyizliği’ne tayin edilir. 1921’de ikinci rütbeden maarif nişanıyla ödüllendirilen Ateşizâde, Maârif Vekâleti Tedrîsât Dairesi’nde dosya memuru iken 7 Nisan 1926’da vefat eder.