Manastır: Farklı kültürlerin birleştiği şehir
Makedonya'nın Manastır şehri, içinde barındırdığı farklı kültür ve dönemlere ait eserlerle ziyaretçilerini adeta geçmişe götürüyor. Osmanlı dönemine ait camilerin ve hamamların yanı sıra eski Makedonya Kralı II. Filip tarafından inşa edilen Heraklea kasabasıyla Manastır, açık hava müzesini andırıyor
MANASTIR: Makedonya'nın güneybatısındaki Manastır şehri, bünyesinde barındırdığı farklı kültür ve dönemlere ait tarihi eserlerle ziyaretçilerini adeta tarihte yolculuğa çıkarıyor.
Sadece Osmanlı'nın bölgede hüküm sürdüğü dönemde değil, daha eski dönemlerde de stratejik öneme sahip olan Manastır, eski bir Roma yolu olan Egnatia Yolu'nun buradan geçmesi ve eski Makedonya Kralı II. Filip tarafından inşa edilen Heraklea kasabasıyla da önemli bir tarihi mirası bünyesinde barındırıyor.
Osmanlı döneminde önemli bir yere sahip olan Manastır, özellikle II. Murat ve Fatih Sultan Mehmet dönemlerinde Anadolu ve Toroslar'dan bölgeye yerleştirilen Türkmen aşiretleri ile Osmanlı'nın Balkanlar'daki ekonomi merkezlerinden biri haline geldi.
Osmanlı dönemine ait cami ve hamam gibi mimari yapıların bulunduğu şehir, adeta açık hava müzesini andırıyor.
Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde şehride 70 cami ve mescidin bulunduğu ifade edilse de bugün çok sayıda Osmanlı camisinin ibadete açık olması ise dikkat çekiyor.
Osmanlı eserleri kasıtlı tahrip edildi
Günümüze kadar ulaşmayı başaran Osmanlı camilerinden biri İshak Çelebi Camisi. Geçmişte bünyesinde medrese ve kütüphanenin de bulunduğu bir külliye olan bu eser, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından yapılan kapsamlı restorasyon sonucu geçen yıl ramazan ayında yeniden ibadet açıldı.
İshak Çelebi Camisi'nin karşısındaki "Kadı Mahmut" ya da halk arasındaki adıyla "Yeni Cami" de şehirdeki bir diğer önemli Osmanlı eserlerinden. 16 yüzyılda, Manastır Kadısı Mahmut Efendi tarafından yaptırılan bu cami, Balkanlar'daki birçok Osmanlı camisinde olduğu gibi, "temellerinde kilise var" iddiasıyla arkeolojik kazılara maruz kalarak, tahrip edildi.
Şehirdeki Osmanlı eserlerine yönelik kasıtlı tahribattan, tarihi saat kulesi de etkilenmiş durumda. Makedonya'daki diğer şehirlerde de görülebilecek uygulamayla saat kulesinin üzerine haç yerleştirilerek, dini bir yapıya çevrilmiş.
Şirok Sokak ve Osmanlı Askeri İdadisi
Geçmişte "konsolosluklar şehri" olarak da nitelendirilen Manastır'daki Şirok Sokağı'nda (Geniş Sokak), aralarında Türkiye ve Rusya'nın da bulunduğu birçok fahri konsolosluk bulunuyor.
İstanbul'daki İstiklal Caddesi'ni andıran bu sokak, kafeteryaları ve dükkanlarıyla şehrin modern yönünü betimliyor.
Şirok Sokağı'nın sonunda ise ülkenin kültürel zenginliğine katkısı bulunan bir diğer Osmanlı eseri Manastır Askeri İdadisi bulunuyor. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün de eğitim gördüğü idadi, günümüzde müze olarak hizmet veriyor.
TİKA tarafından restore edilen idadinin ikinci katında, Mustafa Kemal Atatürk için özel ayrılan ve içinde kendisinin şahsi eşyaları, fotoğrafları ve üniformalarının da bulunduğu bir anı odası da mevcut.
Farklı millet ve kültürler bir arada
Manastır'da 14-22 Kasım 1908 tarihlerinde toplanan Arnavutların Ulusal Kongresi, ortak bir Arnavut alfabesi üzerinde burada uzlaşıya vardı. Şehirdeki bir otelde düzenlenen kongre binası, günümüze ulaşan önemli yapılardan. Her yıl 22 Kasım'da ülkedeki Arnavutlar tarafından "Alfabe Günü" olarak burada tören düzenleniyor.
Öte yandan milattan önce 4. yüzyılda Makedonya Kralı II. Filip tarafından Yunan mitolojisindeki Herakles anısına inşa ettirilen Heraklea kasabası da döneme ait mozaikleri ve kalıntılarıyla ziyaretçilerini adeta eski çağlara götürüyor.
AA Cihar Aliu, Vedat Abdul