Mehman Musayev: Prof. Dr. Mehman Musaoğlu Musayev

Prof. Dr. Mehman Musayev kimdir? Prof. Dr. Mehman Musaoğlu Musayev kimdir? Mehman Musaoğlunun özgeçmişi, Mehman Musayev biyografisi,

 

Prof. Dr. Mehman Musayev (Mehman Musaoğlu Musayev) Türkolog, Akademisyen (d. 14 Ağustos 1950, Bakü - ö. 05 Eylül  2019, Ankara)

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’nün Kürdemir rayonunun Yenikent köyünde doğdu. Veteriner hekim olan babasının etkisiyle eğitime özel verdi. İlk ve orta eğitimini memleketinde tamaladı. 1967’de Liseden mezun olarak üniversite eğitimi için Bakü’ye gitti.. 1972 yılında Azerbaycan Devlet Üniversitesinden mezuniyetinin ardından bir süre kendi Kürdemir’de ve Sumkayıt’ta öğretmenlik yaptı. 1975-1979 yılları arasında Moskova’da SSCB Bilimler Akademisi Dilcilik Enstitüsünde, 1978-1992 yılları arasında Bakü’de Bilimler Akademisinde ve Üniversitelerde Dilbilim ve Türkolojiye ilişkin çeşitli kurs ve seminerlere katılarak bilimsel araştırmalara yöneldi.

1980 yılında Azerbaycan Bilimler Akademisi, Nesimi Dilcilik Enstitüsünde, M. Şiraliyev’in danışmanlığında hazırladığı Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Zaman Anlamlı Birleşik Cümleler ve Zaman Anlamlı Ortaç, Ulaç Birleşimleri konulu doktora tezini SSCB Bakanlar Kurulu Yüksek Tasnif Komisyonu önünde Rusça olarak da savundu. Çok iyi dercede Rusça ve orta derecede Almanca bilen M. Musayev, Azerbaycan Bilimler Akademisi Nesimi Dilcilik Enstitüsünde hazırladığı “Türk Lehçelerinde Birleşik Cümle” (Bakü 1994, 300s) konulu Profesörlük tezi ile hak kazandığı profesörlük unvanı Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Tasnif Komisyonu'ndan aldı.

Musayev, 1992’de, ailesiyle birlikte Türkiye’ye geldi ve çalışmalarını bu ülkede sürdürdü. 1993 – 2004 yılları arasında Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezinde görev almış ve ayrıca Türkiye İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) ve Türk Dil Kurumunda (TDK) uzman olarak görev yapmıştır. TRT, TRT İNT Avrasya programlarında, Azerbaycan masasında Türk Dünyasına ve Türkolojiye ilişkin konuşmalar yapmıştır. 2005-2006 yıllarında Bilkent Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesinde öğretim üyesi olarak görev yapmasının ardından 2006 yılından vefatına kadar, Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümünde sözleşmeli öğretim üyesi olarak görev almış, lisans ve lisansüstü derslere girerek çok sayıda öğrenci yetiştirmiş, çok sayıda bilimsel toplantıya katılmış ve tebliğ sunmuş ve birçok araştırma projelerinde yer aldı.

İDARİ GÖREVLERİ

Azerbaycan Kürdemir İlçesi Yenikent Köyü lise öğretmeni (1972 – 1975).
  Azerbaycaycan Sumkayıt şehri lise öğretmeni (1975).
  Azerbaycan Bilimler Akademisi Nasimi Dilcilik Enstitüsü doktora öğrencisi, asistan, doçent, profesör (1975 – 1993).
  Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi konuk öğretim üyesi (1993 – 1995).
  Türkiye Cumhuriyeti TİKA, Türk Dil Kurumu dil uzmanı (1995 – 1997).
  Ankara Üniversitesi TÖMER konuk öğretim üyesi (1997 -2004).
  Bilkent Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Öğretim Görevlisi (1 Ocak 2005-31 Mayıs 2006).
  Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi; Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Sözleşmeli Öğretim Üyesi (22 Ağustos 2006).

 

ESERLERİ

Dil bilimi ile ilgili çalışmalarıyla tanınan Musayev şu makalelere imza attı:

Azerbaycan İlimler Akademisinde düzenlenen konferanslarda ve yayımlanan dergilerde çıkan “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Sıfat-Fiil Birleşimleri” (Azerbaycan SSR EA Aspirantlarının İLMİ Konferansının Materyalleri, “ELM” Neşr. Bakü, 1976); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Zaman Anlamlı Zarf-Fiil Birleşimlerinin Yapısal- Anlamsal Belirtileri” (Azerbaycan SSR EA Aspirantlarının İLMİ Konferansının Materyalleri, “ELM”, Neşr. Bakü, 1978); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Zaman Anlamlı Zarf-Fiil Birleşimleri” (Azerbaycan SSR. EA Haberleri, Edebiyat, Dil ve İncesanat Serisi, Bakü, 1979); “Çağdaş Azerbaycan Türkçesinde Zaman Anlamlı Birleşik Cümleler” (Azerbaycan Mektebi Dil ve Edebiyat Mecmuası, 1979, No: 3); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Zaman Anlamlı Sıfat-Fiil Birleşimleri” (Azerbaycan Devlet Üniversitesinin “İlmi Eserleri” Dil ve Edebiyat serisi, Bakü, 1979, No:3); “Çağdaş Azerbaycan Türkçesinde Öznel Anlamlı Birleşik Cümlelerin Türleri” (Azerbaycan SSR EA Haberleri, Edebiyat, Dil ve İncesanat serisi 1984, No: 3); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Subcekt Anlamlı Birleşik Cümleler” (Azerbaycan SSR EA Haberleri, Edebiyat, Dil ve İncesanat serisi 1985, No: 2); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Obje Anlamlı Birleşik Cümleler” (Azerbaycan SSR EA Haberleri, Edebiyat, Dil ve İncesanat serisi, 1987); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Karşılaştırma Anlamlı Birleşik Cümleler” (Azerbaycan Dilciliği Mecmuası, Genç dilcilerin İlmi Eserleri, Bakü, ELM , 1987); “Yüklemsel Belirteçli Yan Cümleler ve Konuşmada Yeri” (Azerbaycan Konuşma Medeniyeti Problemleri, İlmi-Metodik Konferans Materyalleri, Bakü, 1984); “Bazı Sözdizimsel Terimlerin Anlam-Kavram Özellikleri” (Azerbaycan Terminolojisi Problemleri, İlmi-Pratik Konferans Materyalleri, Bakü, 1988); “Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Nicel ve Nitel Anlamlı Çok Yüklemli Birimler” (Azerb. SSR EA Haberleri, Edebiyat, Dil ve İncesanat serisi, 1990, No:2); “Azerbaycan Türkçesinde Özel Birleşik Çok Yüklemli Birimlerin Bazı Üslubî Sözdizimsel Varyantları” (Azerbaycan Edebî dilinin Norm ve Normlaşma Meseleleri, Genç Dilcilerin III Respublika Konferansı Materyalleri, Bakü, 1991); “Azerbaycan Türkçesinde Çift Birleşimli Tayin Yapılanmaları” (Ontoloji Lengüistik Fenlerin Tedrisi Problemleri, Tusi ad. ADPU, Bakü, 1994)

Musayev, Azerbaycan Bilimler Akademisi Nesimi Dilcilik Enstitüsü tarafından yayına hazırlanan Oğuz Grubu Türk Lehçelerinin Mukayeseli Sözlüyü adlı kitapta bir bölümün yazarlığını da üstlenmiştir.

M. Musayev’in “Türkçede Çatı” (Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Ankara, 2008: 207-234); “Türk Dil Biliminde Görünüş Kategorisinin İncelenmesi Üzerine” (Türkologiya, No 1-2, 2008, s. 32-54); “Azerbaycan Türkçesinde Fiil Çekimi” (Türkiyat, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Gazi Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi. GÜZ 2008/3, s. 11-29) başlıklı makaleleri de Türkiye Türkçesi ile yayımlanmış olan dikkati çeken araştırmalarıdır.

Azerbaycan Türkçesi, Türkiye Türkçesi ve Rusça kaleme aldığı 150’den fazla makalesi ve yine çok sayıda kitabı bulunan Musayev, Ankara Üniversitesi TÖMER’de 1990’lı yıllarda ve 2000’li yılların başlarında yürütülen Türklerin Kökleri. Dilleri ve Halk Edebiyatı Derlemeleri ve İncelemeleri projesinde yer almış ve derlenip yayımlanması yaklaşık 50 yıl süren, Wilhelm Radloff’un, genel Türk mitolojisi ve sözlü edebiyatı ve ağız malzemelerinin yer aldığı Türk Halklarının Sözlü Edebiyat Örnekleri (Proben) adlı X ciltten oluşan çalışmasının Türkiye Türkçesine kazandırılması için önemli katkılarda bulunmuştur. İlk altı cildi Almanca, VII ve VIII ciltlerinin lehçelerde, son iki cildinin ise Rusça olarak yayımlanan eserin ilk VI cildi Türklerin Kökleri: Dilleri ve Halk Edebiyatı (Dr. Wilhelm Radloff, Ekav Yayınları. 1999-2000, I, II, III, IV, V, VI ciltler) adıyla Prof. Dr. Mehman Musayev’in de de içerisinde yer aldığı tercüman ve yazar heyeti tarafından Almancadan Türkçeye çevrilmiştir. Söz konusu çeviriler, dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in Sunuşuyla ve himayelerinde yayımlanmıştır. III. cildin dışındaki diğer ciltlerin “ön sözü” kurum adına M. Musayev tarafından kaleme alınmıştır. Ayrıca I.cilt: Altay Ağızlar; Altaylar, Teleütler, Lebed Tatarları, Şorlar ve Soyonlar (St. Petersburg, 1886); II. cilt: Abakan Tatarları (Sagay, Koybal, Kaçin), Kızıl ve Çulum (St. Petersburg, 1868); II. cilt: Kazak Lehçesi (St. Petrsburg, 1870); IV. cilt: Barabin, Tar, Tobolsk ve Tümen tatarlarının Lehçeleri (St. Petersburg, 1872); V. cilt: Kara Kırgızların Lehçesi (Manas Destanı) (St. Petersburg, 1885); VI. cilt: Tarançı Lehçesi (St. Petersburg, 1886) kısımlarının tercümeleri de Musayev tarafından yapılmıştır.

Musayev, Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun 1990-2000’li yıllarda yürütmüş olduğu “Türk Dünyası Ortak Edebiyatı” projesinde de yer almış ve Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğünde edebiyat bilimi kavramları karşılıklarının Azerbaycan sahasına ilişkin terimlerini kaleme almıştır.

Prof. Dr. Mehman Musayev 1960-1970’li yıllarda Azerbaycan Bilimler Akademisi Nasimi Dilcilik Enstitüsü’de düzenlenen ve 20 bine yakın kelimeyi içeren Azərbaycan Dialektoloji Lüğəti’nin Türk Dil Kurumunca yayımlanmasını sağlamış, adı geçen eserin Kiril alfabesinden Latin alfabesine aktarılmasını yapmakla kalmamış her türlü bilimsel ve teknik editörlüğünü de üstlenerek yayıma hazırlamıştır.