Moğolistan'da bir Yabgu'ya ait anıt mezar bulundu

Moğolistan’ın doğusundaki Dongoin shiree arkeolojik alanında, Türki runik yazılar kazınmış 14 dikili taştan oluşan kare mezar kompleksi keşfedildi.

Keşif, Osaka Üniversitesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Tarih ve Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortak yürütülen kazılar sırasında üç yıllık bir araştırma projesi kapsamında yapıldı.

Daha önce, bu tür yazıtların yalnızca Ulan Bator’un batı bölgesindeki bozkırlarda olduğuna inanılıyordu. Ancak bu keşif, Ortaçağ’da doğu Moğolistan’daki ilişkilerin ve kabile dengelerinin aydınlatılmasını sağladı.

Söz konusu anıtsal yapı kare biçiminde ve ortadaki yükseltilmiş bir tepedeki mezarın etrafını saran yazıtlı 14 dikilitaştan oluşuyor.

Dikilitaşlardaki her bir yazıda, Türki kabilelere ait toplam 100 tamga yer alıyor (Tamga, Avrasya göçebe halklarının kullandığı bir mühür veya damga). Aynı zamanda bu dikilitaşlardaki yazıtlar, Moğolistan’da şimdiye kadar bulunan en büyük Türki yazıtlarını oluşturuyor.

Mezarda bulunan kömür parçası, koyun derisi parçası ve bir at kemiği parçasına yapılan radyokarbon analizler, bu mezar kompleksinin yaklaşık olarak 8. yüzyılda, İkinci Göktürk Kağanlığı döneminde yapıldığını gösteriyor.

Yazıtları deşifre eden Profesör Takashi Osawa, bu mezar kompleksinin bir Yabgu’ya ait olduğunu söylüyor. Yabgu, Bilge Kağan döneminde (MS 716-734), Kağan’dan sonraki en yüksek ünvandı.

Ayrıca, Yabgu’nun doğu Moğolistan’da Tengri Kağan döneminde (MS 734-741), üst düzey idari görevli ve bir komutan olann Tölis-Shad oldu.

Bulgular, benzersiz mezar kompleksinin bulunduğu Dongoin shiree stepinin, Çin ve Türk metinlerindeki yazıtlardan bilinmeyen eski Türk Kağanlığının doğu alanının merkezi olduğunu gösteriyor.

Ayrıca bulgular, doğudaki hükümdarlar ile bölgedeki Moğol kavimleri arasındaki siyasi ve askeri güç ilişkilerini ortaya koyuyor.

Erman Ertuğrul - Arkeofili -  Science Daily. 21 Aralık 2017.

Osaka University. “Discovery of ruins of ancient Turkic monument surrounded by 14 pillars with inscriptions.” ScienceDaily. ScienceDaily, 19 December 2017.