Muazzez İlmiye Çığ
Muazzez İlmiye Çığ kimdir? Muazzez İlmiye Çığ biyografisi
Muazzez İlmiye Çığ; Sümerolog, müzeci, yazar, eski diller araştırmacısı (d. 20 Haziran 1914, Bursa - ö.17 Kasım 2024 ),
20 Haziran 1914’te Bursa’da dünyaya geldi. Ailesi Kırım göçmenlerinden olup babası Kırım’dan Merzifon’a, annesi ise Kırım’dan Bursa’ya göç etti. 1919 sene- sinde İzmir’de ikamet ederlerken, şehrin Yunan ordusu tarafından işgal edilmesi üzerine güvenli bir yer olan Çorum’a yerleştiler. Çığ, Çorum’da ilkokula başladı. Ailesi Çorum’dan Bursa’ya taşınınca da bu şehirdeki “Bizim Mektep” adlı özel bir okula devam etti. Bu okulda Fransızca ve keman dersleri de aldı. 1926 senesinde Bursa Kız Muallim Mektebi sınavını kazandı ve 1931’de mezun oldu. Öğretmen olan babası gibi öğretmenlik yapmak üzere Eskişehir’e atandı.
Babası da Eskişehir’de öğretmenlik yapıyordu. Bu şehirde dört buçuk sene çalıştı.
Muazzez İlmiye Çığ, Atatürk’ün emriyle kurulan AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji Bölümü’ne 1936 senesinde girdi. Burada, Nazi yönetimindeki Almanya’dan kaçıp Türkiye’ye gelen Prof. Dr. Hans Gustav Güterbock’tan Hitit dili ve kültürü, Prof. Dr. Benno Landsberger’den ise Sumer ve Akad dilleri ve Mezopotamya kültürü derslerini aldı.
Çığ, Ankara Üniversitesi’nden 1940 senesinde mezun oldu ve İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çiviyazılı Belgeler Arşivi’ne uzman olarak atandı. 1940’ta okul arkadaşı, Türk dili uzmanı, sanat tarihçisi ve tarihçi Kemal Çığ ile dünya evine girdi. Müzede çalıştığı 31 sene boyunca meslektaşı Hatice Kızılay ve Dr. Fritz Rudolf Kraus ile beraber burada bulunan Sumer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip sınıflara ayırarak numaralandırdı. Yetmiş dört bin tabletten oluşan çiviyazılı belgeler belgeliğini oluşturdu. Üç bin tabletin kopyasını katalog yapıp yayımladı.
Muazzez İlmiye Çığ, İstanbul Arkeoloji Müzesi bünyesindeki Eski Şark Eserleri Müzesi’nde görev yaptığı süre zarfında Almanya, Amerika ve Finlandiya’dan gelen uzmanlarla Sümeroloji yayınları yaptı. Münih’te 1957 yılında gerçekleştirilen Oryantalistler Kongresi’ne katıldı. Heidelberg Üniversitesi’nde 1960 senesinde altı aylık bir çalış- ma yaptı. Roma’da açılan Hitit sergisini 1965 senesinde bu şehirden alarak Londra’ya götürdü. Londra’da kısa bir süre kaldı ve çalışmalarını sürdürdü. 1972 yılında Arkeoloji Bölümü’nden emekliye ayrıldı. Muazzez İlmiye Çığ, 1988’de Philadelphia’daki Asuroloji Kongresi’ne katıldı. Philadelphia Üniversitesi Müzesi Tabletler Bölümü Başkanı
Prof. Kramer ile yaptığı çalışmalar ve araştırmalar sonucu Sumer edebiyatına yeni eserler kazandırdı.
Türkçeye çevirdiği Kramer’in Tarih Sumer’le Başlar yapıtı 1990 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993 senesinde çocuklar için Zaman Tüneliyle Sumerlere Yolculuk kitabını yazdı. Çığ, ilerlemiş yaşına rağmen yeni yapıtlar üretmeye devam ederek Sumer ve Hitit kültürlerini tanıtan pek çok kitap yazdı.
Bu çalışmaları nedeniyle 2000 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından “Fahri Doktor” unvanına layık görüldü. 2005 senesinde Osmaniye’nin Çardakköyü’ndeki Anadolu Kültür Araştırmaları Derneği tarafından kendisine “Özgür İnsan” ödülü verildi.
2007 senesinde, Vatandaşlık Tepkilerim adlı kitabıyla, “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ettiği” savıyla yargılandı ve ilk duruşmada aklandı. Çığ’ın Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni adlı eseri, Galatarasaray Rotary Kulübü tarafından İngilizceye çevrilip yayımlanarak Avrupa ve Amerika’daki üniversite kütüphanelerine dağıtıldı.
Muazzez İlmiye Çığ, davet edildiği bazı konferans ve organizasyonlar ile televizyonlarda da Sumer tarihi ve toplum sorunları hakkında konuşmalar yaptı. Yunan Mitolojisi’nin Sumerlerden alınmış olduğu iddiasında bulundu. Sumerli Ludingirra adlı kitabı 2004 senesinde İran’da basıldı. Kendisine Adana Tepebağ Rotary Kulübü Meslek Hizmet Ödülü yanı sıra sayısız plaket ve ödül verilen Muazzez İlmiye Çığ iki kız annesidir.
KİTAPLARI
Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni, Sumerli Ludingirra/ Geç- mişe Dönük Bilimkurgu, İbrahim Peygamber/ Sumer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre, İnanna’nın Aşkı/ Sumer’de İnanç ve Kut- sal Evlenme, Zaman Tüneliyle Sumer’e Yolculuk, Hititler ve Hattuşa/ İştar’ın Kaleminden, Gilgameş/ Tarihte İlk Kral Kahraman, Ortadoğu Uygarlık Mirası-1, Ortadoğu Uygarlık Mirası-2, Sumer Hayvan Masal- ları, Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği, Vatandaşlık Tepkilerim, Atatürk Düşünüyor, Sumerlilerde Tufan Tufan’da Türkler, Uygarlığın Kökeni Sumerliler-1/ Tarihte İlk Edebi Eserlerden Seçmeler, Uygarlığın Kökeni Sumerliler-2/ Sumerlilerde Günlük Yaşam, Yandı İçim, Atatürk ve Su- merliler, Su"merliler Türklerin Bir Koludur/ Sumer Türk Kültür Bağları, Uyanın Artık!, Çam Bayramı/ Noel mi Nardugan mı?. Yaşadım’ Demek İçin Ne Yapmalı? 100+ Yılın İzinde Hayatı Güzelleştirme Yolları”
MAKALELERİNDEN ÖRNEKLER
M. Çığ, H. Kızılyay (Bozkurt), F. R. Kraus, Eski Babil Zamanına ait
Nippur Hukuki Vesikaları - Altbabylonische Rechtsurukunden aus Nippur, İstanbul 1952.
--------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, 1951-1952 Yılı içinde Çivi Yazılı Tablet
Arşivindeki Ilmi Faaliyet — Activity in the Department of Cuneiform Tablets in 1951 and 1952, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı No. 6, s. 46-50, ı oo-1 o4.
--------------
- M. Çığ, H. Kızılyay, A. Salonen, Istanbul Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Puzri'§ - Dagan Metinleri — Die Puzri - Dagan - Texte der Istanbuler Archaologischen Museen, Helsinki 1954.
---------
- M. Çığ, H. Kızılyay, Eski Babil Zamanına ait Nippur Menşeli İki Okul
Kitabı - Zwei altbabylonische Schulbücher aus Nippur, Ankara 1959.
--------
Muazzez Çığ, Dünyanın En Eski Atasözleri, Tarih - Coğrafya Dünyası
I/2 (1959), S. 148-150.
-----------------
- Tablet Arşivinde Bulunan Laga"S Koleksiyonu Üzerinde Çalışmalar — Etude de la Collection Lagash dans les Archives de Tablettes, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı No. 9 (196o), s. 31-35, 82-85.
-----------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, Additions to Series B and C of Personal Names from Old Babylonian Nippur, Studies in Honor of Benno Landsberger on his Seventy-fifth Birthday April 21, 1965, Chicago 1965, s. 41-62.
---------------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, Eskibabil Devrine ait Yeni Tarihleri Ihtiva Eden veya Formulleri Eski Tarihlere Varyant Teşkil Eden Beş Tablet - Fünf Tontafeln mit neuen Daten auf der altbabylonischen Periode bzw. Varianten bereits Bekannter alter Datenformeln, Belleten XXVI / ı o , (1962), s. 1-44.-
----------------
- M. Çığ, New Date Formulas from the Tablet Collection of the Istanbul Archaeological Museums, Kramer Anniversary Volume, Alter Orient und altes Testement Band 25 (1976), s. 75-82.
----------------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, Sumer Edebi Tablet ve Parçaları I -
Sumerian Literary Tablets and Fragments in the Archaological Museum of Istanbul, Ankara 1969.
----------------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, Samuel Noah Kramer, Sumer Edebiyatına ait Yeni Parçalar - New Sumerian Literary Fragments, TAD VIII /2 (1959), 3-4, XII levha.
---------------
- S. N. Kramer - Hatice Kızılyay - Muazzez Çığ, Beş Yeni Sumer Edebi
Metni - Five New Sumerian Literary Texts, Belleten Cilt XVI, Sayı 63
--------------
- M. Çığ — S. N. Kramer, ideal Bir Sumer Annesi — The Ideal Mother: A Sumerian Portait, Belleten Cilt: XL, 159 (1976), s 403-421.
--------------
- M. Çığ, H. Kızılyay, Yenisumer Çağına ait Nippur Hukuki ve idari
Belgeleri I - Neusumerische Rechts-und Verwaltungsurkunden aus Nippur I, Ankara 1965.
-------------
- M. Çığ, H. Kızılyay, Istanbul Arkeoloji Müzelerinde Bulunan Yeni Sumer Çağına ait Nippur Hukuki Vesikalarına Umumi Bakış - A General Survey of Legal Documents from Nippur, Belonging to the New Sumerian Period, Istanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı No. ı o ( 96o), S. 60-63, ı 34-136.
-------------
- Muazzez Çığ, Tablet Arşivindeki Son Çalışmalar — Neuere Arbeiten an der Tontafelsammlung des Archaologischen Museums zu Istanbul, Istanbul Arkeoloji
Müzeleri Yıllığı No. 15-16 (1969), S. 213-216, 2 I 7-220.
-------------
- M. Çığ, H. Kızılyay, Die Arbeiten an den Keilschriftlichen Urkunden im Archaologischen Museum zu Istanbul, Zu Memoriam Eckhard Unger, Baden Baden 1972, s. 261-269.
-------------
- M. Çığ, Neuere Studien über die Keilschriftlichen Documente an der Tontafelsammlung des Archaologischen Museums zu Istanbul, Festschrift Heinrich Otten, Wiesbaden 1973, S. 47-51.
-------------
- H. Kızılyay, M. Çığ, Two Sumerian Verbs Meaning "Take Delivery",
Anadolu Araştırmaları, Cilt II, Sayı 1-2 (1965), S. 287-289.
-------------
- Muazzez Çığ, Hatice Kızılyay, Asur Koleksiyonu Üzerindeki Çalışmalar — Studies on the Assur Collection, Istanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı No. 11-12 (1964), S. 81-83, 185-187.
-------------
-M. Çığ, İstanbul Çiviyazılı Tablet Arşivinin 1950 senesinden itibaren ilme sağladığı ve sağlayacağı faydalar. V. T. T. Kongresi (Tebliğler) T. T. K. Basımevi Ankara 1960, S. ı o9- ı ı 7.
Fotoğraf: Ozan Güzelce - Posta