Oluz Höyük: Yassı Höyük
Oluz Höyük nerededir? Oluz Höyük neden önemlidir? Oluz höyük buluntuları nelerdir?
Oluz Höyük (Yassı Höyük / Tepetarla Höyüğü); Amasya İli sınırlarında, kent merkezinin 25 kilometre güneybatısındadır. 1997-1999 yılları arasında gerçekleştirilen yüzey araştırmasında Şevket Dönmez tarafından saptanmış ve arkeolojik kazılara 2007 yılında başlanmıştır.
Amasya-Çorum karayolunun 27. km'sindeki Gökhöyük Tarım İşletme Müdürlüğü arazisi içindedir. Gözlek Köyü'nün 2 km kuzeybatısında, Toklucak (Oluz) Köyü'nün ise yaklaşık 5 km doğusundadır. Amasya-Çorum karayolunun 3 km güneyindedir.
Antik adı İris olan Yeşilırmak'ın önemli kollarından Çekerek Irmağı'nın (Hitit metinlerinde Zuliya, antik Skaylaks olarak geçer) güneyinden geçtiği verimli Geldingen Ovası'ndadır.
Von der Osten, Alişar Höyük kazısına başlamadan önce 1926-1927 yıllarında, Kızılırmak'ın batısı ile kavsi içinde gerçekleştirdiği yüzey araştırmaları çerçevesinde, Amasya civarında incelemeler yaparken Olas Ovası'nın kenarında büyükçe bir höyüğü ziyaret ettiğini belirtmekte ancak höyük hakkında başka hiçbir bilgi vermemektedir. Bu höyük, büyük olasılıkla Oluz Höyük olmalıdır.
Höyükte 2007 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izni ile başlayan arkeolojik kazı çalışmaları Prof. Dr. Şevket Dönmez tarafından gerçekleştirilmiştir.
Höyük'teki arkeoloji kazılarında Yapılan yüzey araştırmalarında İTÇ, OTÇ, STÇ, Demir Çağı ve Hellenistik Dönem yerleşmelerinin olduğu gözlenmiştir. 2007 yılında başlayan kazılarda toplam 9 mimari tabaka saptanmıştır.
A ve B açmalarının ilk iki tabakalarının birbirleri ile çağdaş oldukları özellikle ele geçirilen sikke ile çanak çömlek parçalarının değerlendirilmesinden anlaşılmıştır.
Buna göre tabakalanma şu şekildedir:
"0" tabakası: Ortaçağ/Yeniçağ (10-16. yy'lar) 1. tabaka: Hellenistik Çağ (MÖ 2. yy sonu - MÖ 1. yy ilk yarısı)
2A tabakası: Geç Demir Çağı Geç Evre (MÖ 300-200) 2B tabakası: Geç Demir Çağı Geç Evre (MÖ 425-300) 3. tabaka: Geç Demir Çağı Geç Evre (MÖ 500-425)
4A tabakası: Geç Demir Çağı Erken Evre (MÖ 550-500) 4B tabakası: Geç Demir Çağı Erken Evre (MÖ 600-550)
5. tabaka: Orta Demir Çağı (MÖ 7. yy)
6. tabaka: Orta Demir Çağı (MÖ 8. yy)
7. tabaka: Son Tunç Çağı/Hitit Büyük Krallık Dönemi (MÖ 13. yy)
8. tabaka: Son Tunç Çağı/Hitit Büyük Krallık Dönemi (MÖ 15-14. yy) Kesin olmamakla beraber Erken Demir Çağı ya da Son Tunç Çağı yani Hitit İmparatorluk Çağı.
9. tabaka: İlk Tunç Çağı (MÖ 4-3. binyıllar)
Höyükte özellikle Pers Tarihi ve Türk Tarihi açısından önemli veriler ortaya çıkmıştır. Zerdüştlük tarihiyle ilgili buluntular bu dinin tarihinin yeniden gözden geçirilmesini gerektirmiştir.
Keşfedilem Türkmen mezarları ise Anadolu'ya Türk göçlerinin Malazgirt'ten önce başladığını kanıtlamıştır.
Oluz Höyük Ortaçağ Mezarlığı, Anadolu topraklarının Erken Türk tarihi ile ilgili sakladığı önemli sırları öğrenmemizi sağlayan çok önemli bir arkeolojik keşiftir. Bu keşfin en çarpıcı yönü, Türklerin Anadolu'daki bilinen en erken biyolojik kanıtlarına bir Türk ekibin çalıştığı çok önemli bir alanda sahip olmamızdır.
Oluz Höyük mezarlığının Türk kültürü arkeolojisindeki diğer bir önemi ise, Oğuz Türklerinin İslamiyet Öncesi Ölü gömme geleneği olan kurgan mezarların İslamiyet'e geçiş dönemindeki izlerini saklıyor olmasıdır.