Orhan Türkdoğan kimdir?

Sosyolog...

Orhan Türkdoğan

18 Ekim 1926 Malatya
1 Şubat 2024 istanbul

İlk, orta ve lise öğrenimini Malatya’da tamamlamıştır. 1946-1947 öğretim yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Eti ve Sümer Dili ile Felsefe Bölümlerinin ikisine birden aynı anda kayıt yaptırmıştır. Eti dilini öğrenmiş, ancak o dönemde yaygın olan tüberküloz hastalığına yakalandığından, öğrenimine beş yıl ara vermek zorunda kalmıştır.1951 yılında ikinci kez üniversiteye başladığında Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe, Sosyoloji, Pedagoji ve Bilim tarihinde eğitimini tamamlamış ve 1955 yılında mezun olmuştur.

1955-1959 yılları arasında daha önce öğrenim gördüğü Malatya Lisesi’nde felsefe öğretmenliği yapmıştır.

22 Eylül 1956 tarihinde sınıf arkadaşı Şükran Hanımla evlenmiş olan Türk doğan’ın her ikisi de tıp doktoru olan bir kızı bir oğlu, kızından bir kız torunu, oğlundan iki kız iki erkek torunu bulunmaktadır.

1959’da Atatürk Üniversitesi’nde asistanlık sınavına girmiş ve Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Kürsüsüne asistan olarak atanmış, bir yıl sonra Sosyoloji Kürsüsü açılınca oraya geçmiştir.

Türkdoğan 1877’de Ruslar tarafından Kars’a yerleştirilmiş ve 1962’ye kadar Türkiye’de yaşamış olan Malakanlar üzerine, 1959-1962 yılları arasında, aralarında üç yıl süre ile kalarak bir sosyolojik araştırma yapmış ve bununla 1962 yılında doktora unvanını almıştır.

1962’den 1964 yılının sonuna kadar ABD’nin Missouri ve Nebraska Üniversitelerinde çalışmalar yapmıştır.

Türkdoğan 1964 yılının sonunda Türkiye’ye dönmüş, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde Öğretim Görevlisi olarak Sosyoloji, Toplum Kalkınması ve Yeniliğin Yayılması derslerini üstlenmiş, Fen-Edebiyat Fakültesinde de Sosyal Doktrinler ve Ekonomik Sosyoloji derslerini okutmuştur.

1964-1967 yılları arasında Erzurum’un Ilıca ilçesine bağlı 38 köy üzerinde gözlem ve mülâkata dayalı olarak yürüttüğü “Türkiye’de Sağlık Hastalık Sistemi” adlı araştırması ile 1967’de doçent unvanını, 1971 yılında hazırladığı “Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları” isimli araştırması ile de profesör unvanını almıştır.

1972 yılında Alman hükümetinin davetlisi olarak Stuttgart’a giderek, orada Hohenheim Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak bulunmuş ve Üniversite Rektörünün desteği ile anket ve gözlem tekniklerini kullanarak birinci nesil Türk işçileri üzerindeki araştırmasını yürütmüştür.

1973-1978 yılları arasında Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde Dekanlık görevinde bulunmuştur.

1985 yılında Gazi Üniversitesi’ne bağlı Bolu İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’ne tayin olmuş, 1985-1995 yılları arasında on yıl süre ile Bolu’da görev yapmıştır.

1995 yılında Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü İşletme Fakültesi’nde göreve başlayan ve İstanbul’a yerleşen Tükdoğan, 1999 yılında Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü İşletme Fakültesi’nden emekli olmuş, yönetimin talebiyle 2002 yılına kadar burada ders vermeye devam etmiştir.

Orhan Türkdoğan bugün Türkiye’de Doktor, Doçent ve Profesör olmuş birçok bilim insanının jürisinde yer almış; “ele aldığı bir kitap, bir makale ya da bir tez Türk sosyolojisine, Türk düşünce tarihine ne kazandırıyor” şeklindeki bakış tarzı ile, eserin olumlu yönlerini ortaya koyup varsa eksikliklerini tamamlaması yönünde yapıcı eleştiriler getirerek birçok adayı bilim camiasına kazandırmıştır.

Her yerde ve şartta Türkiye’nin çözüm bekleyen meseleleri üzerine konuşmak, tartışmak ve gençlere yol göstermek onun için bir yaşam tarzıdır.

Orhan Türkdoğan çok okuyor, sürekli araştırıyor ve eser ortaya koyuyor; Türkiye’nin neresinde olursa olsun alanımızda yeni çıkmış eserlerden hemen haberdar oluyor, okuyup değerlendiriyor ve bizlere tavsiye ediyor.

70 yaşından sonra bilgisayar kullanmayı öğrenen Türkdoğan, yaklaşık 4500 ciltlik şahsî kütüphanesini Kasım 2009’da Giresun Üniversitesi’ne hediye etmiştir.

Orhan Türkdoğan 2008 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi onur ödülüne layık görülmüştür.

Orhan Türkdoğan 1 Şubat 2024 tarihinde hayatını kaybetti.

Prof. Dr. Orhan Türkdoğan'ın Eserleri

Erzurum Yöresinde Tıbbi Tedavinin Sosyo-Kültürel Safhaları 1964, Türkiye’de Doğum Kontrolüyle İlgili İnsan Faktörleri 1966, Erzurum ve Çevresinde Sosyal Araştırmalar 1967, Toplum Kalkınması Teori ve Metot Yönünden Bir Araştırma 1968, Salihli’de Türkistan Göçmenleri’nin Yerleşmeler 1969, Doğu Bölgesinde Halkın Sağlık ve Hijyenle İlgili Tutum Ve İnançları 1970, Erzurum Köylerinde Çiftçilerle Haberleşme Kanalları ve Yeniliğin Yayılması 1970, Türk Sosyoloji Tarihinde Carle C. Zimmerman 1970, Türkiye’nin Kalkınma Yolu: Sosyo-Ekonomik Sistem Tartışmaları 1970 (2.b., 1973), Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları 1970 (2.b., 1978, 3.b., 2006), Beşikdüzü ve Dursunbey Bölge Monografileri Karşılaştırmalı Sosyal Araştırmalar 1971, Seçilmiş Bazı Yerli ve Göçmen Gruplar Üzerinde Sosyal Değişme Örnekleri 1971, Malakanlar’ın Toplumsal Yapısı, Kars İlinin Üç Köyünde Bir Rus Etnik Grubun Sosyo- Ekonomik Araştırması (1877-1962) 1971 (2.b., 2005), Doğu Anadolu’da Sağlık Hastalık Sisteminin Toplumsal Araştırması-Erzurum’da Bir Kasabanın Medikal Sosyolojik Yapısı 1972, Toplumsal Değişmede Yeniliğin Yayılması Sürecinin Tarımsal Sektöre Uygulanması 1972, Tarımsal Yenilik Tekniklerinin Yayılması: Federal Almanya Örneği 1973 (2.b., 1975), Ziya Gökalp Sosyolojisinde Bazı Kavramların Değerlendirilmesi 1970 (2.b, 1972, 3.b., 1978) 2.b., 1973, Doğu Köylerinde Sosyo-Ekonomik Farklılaşma 1973, Batı Almanya’nın Bir Kentinde Türk İşçilerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı 1973, Doğu ve İnsan Sorunu 1974, Yoksulluk Kültürü- Gecekonduların Toplumsal Yapısı 1974, Türkiye’nin Kalkınma Yolu. Sosyo-Ekonomik Sistem Tartışmaları (1. Baskı: 1970, 2. Baskı: 1972, 3. Baskı: 1974, 4. Baskı: 1976, 5.b., 1977), Çağdaş Türk Sosyolojisi-Araştırma, Yöntem ve Teknikler 1977 (2.b., 1996, 3.b., 2003), Toplum Kalkınması, 2.b., Dede Korkut Yayını 1977 (1.b., 1968), Türkiye Açısından Özyönetim, Aydınlar, Sendikalar ve Siyasal Partiler 1977, Kemalist Modelde Fert Devlet İlişkileri 1977 (2.b., 1982), Sanayi Sosyolojisi, Türkiye’nin Sanayileşmesi Dün-Bugün-Yarın 1981 (2.b., 2009), Atatürk’te Millî Devlet Anlayışı 1981, Aydınlıktakiler ve Karanlıktakiler (Toplumumuzun Dramı) 1982 (2.b., 1996), Millî Kültür, Modernleşme ve İslâm 1983 (2.b., 2004), İkinci Neslin Dramı- Avrupa’daki İşçilerimiz ve Çocukları 1984, Sosyal Şiddet ve Türkiye Gerçeği 1985 (2.b., 1996), Max Weber- Günümüzde ve Türkiye’de Weberci Görüşler 1985, Doğu Anadolu’nun Sosyal Yapısı 1987, Değişme- Kültür ve Sosyal Çözülme 1988 (2.b., 2004), Bilimsel Değerlendirme ve Araştırma Metodolojisi 1989 (2.b., 2003), Niçin Milletleşme? Milli Kimliğin Yükselişi 1995 (2.b., 1999), Güneydoğu Kimliği (Aşiret- Kültür ve İnsan) 1995, Alevi Bektaşi Kimliği-Sosyo-Antropolojik Araştırma 1995 (2.b., 2004), Sosyal Hareketler Olarak Celali Ayaklanmaları 1996, Türk Tarihinin Sosyolojisi 1996 (1.b., T.Y., 3.b., 2003, 4.b., 2006), Etnik Sosyoloji 1997 (2.b., 2006), Sosyal Hareketlerin Sosyolojisi 1997 (2.b., 2004), İşçi Kültürünün Yükselişi (İş Ahlakı) 1998, Ziya Gökalp Sosyolojisinin Temel İlkeleri 2.b., 1998, Kemalist Sistem- Kültürel Boyutları 1999 (2.b.,2005), Osmanlı’dan Günümüze Türk Toplum Yapısı 2002 (2.b., 2008), Gecekondu İnsan ve Kültür, 2002, Aydın Sınıfın Anatomisi 2003, Türk Ulus-Devlet Kimliği 2005 (2.b., 2006), İslami Değerler Sistemi ve Max Weber 2005, Doğu ve Güneydoğu Kabile- Aşiret Yapısı 2005, Ulus-Devlet Düşünürü Ziya Gökalp 2005, İstanbul Gecekondu Kimliği 2006, Toplumsal Yapı ve Sağlık –Hastalık Sistemi 2006, Türk Toplumunun Kültürel Dinamikleri 2007, Türk Toplumunda Zazalar ve Kürtler, 2008, Doğu ve Güneydoğu Sorunlar ve Çözüm Yolları 2009, Türk Toplumunun Tarihsel Kimliği ve Günümüz Sorunları 2009, Günümüzde Karaman ve Hazar Türkleri 2009.