Oş kenti: 2019 Türk dünyası kültür başkenti
Kastamonu'dan 2019 Türk Kültür Başkenti unvanını devralan, Kırgızistan'ın ikinci büyük kenti Oş, ülkenin güneyinde 3 bin yıllık tarihi geçmişiyle Fergana Vadisi'nin en büyük kenti olarak kabul ediliyor.
Sözcük anlamı kervanların buluşma noktası olan Oş, kent merkezinde Hazreti Süleyman'ın ziyaret ettiğine inanılan Süleyman Dağı'yla, dağdaki mağaralarıyla, yeşil alanlarıyla, dini mabedleriyle, tarihi ve kültürel yapılarıyla, geleneksel yaşamıyla ve çeşitli efsaneleriyle öne çıkıyor.
Tarihi İpek Yolu kavşağındaki Oş, refah ve bolluğu simgeleyerek ziyaretçilerine keşif ve huzuru bir arada hissettiriyor.
Yaklaşık 500 bin kişinin yaşadığı kentte nüfusun büyük çoğunluğunu Kırgızlar, Özbekler, Tacikler, Uygurlar ve 14 Kasım 1944'te Stalin tarafından Gürcistan'ın Ahıska ve Batum şehirlerinden sürülen Türkler ve Azerbaycan Türkleri oluşturuyor.
Kentteki yapılar Sovyet döneminin ruhunu, bina süslemeleri Özbek geleneksel mimarisini yansıtırken, tarihi kahraman ve devlet adamların heykelleri de Kırgız halkının cesur ve özgürlüğüne düşkün karakterini simgeliyor.
Kırgız Manas Destanı'nın ana karakteri Manas'ın heykeli şehrin girişini süslerken, Sovyetler Birliği kurucu lideri Vladimir Lenin'in devasa heykeli de kentin ana meydanındaki varlığını koruyor.
Kuruluşunun 3 bininci yıl dönümünü 2000'de kutlayan Oş, o tarihten bu yana her yıl 5 Ekim'i Şehir Günü olarak kutluyor.
- Bereketli Fergana Vadisi
Kuzeyinde Çuy Vadisi'ne güneyinde Fergana Vadisi'ne ev sahipliği yapan ülkenin 7 bölgesinden 3'ü olan Celalabad, Oş ve Batken de Fergana Vadisi'nde bulunuyor.
Ülke nüfusunun yaklaşık yarısının yaşadığı, Orta Asya'nın incisi Fergana Vadisi, 300 kilometre uzunluğa ve 170 kilometre genişliğe kadar uzanıyor.
Badem şeklindeki Fergana vadisi, su ve toprak kaynakları ile doğal kaynaklar bakımından zenginliği ile biliniyor.
Ayrıca, Kırgızistan'da doğan Narın Nehri ile Kara Derya nehirleri Fergana Vadisi'nden geçiyor.
- Kutsal Süleyman Dağı
Ülkenin sembolü ve gururu Süleyman Dağı 2009'da UNECSO Dünya Miras Listesi'ne dahil edildi.
Hazreti Süleyman'ın tepesinde ibadet ettiğine inanılan Süleyman Dağı halk tarafından kutsal sayılıyor. Turistlerin de yoğun ilgisini çeken dağ, bölgede en çok ziyaret edilen mekanların başında geliyor.
Süleyman Dağı'nın tepesinde ve yamaçlarında tarım alanları, Müslüman mezarlığı, ibadet yerleri, kayalara çizilmiş resimler, kolay ve zor ulaşılan ilginç dikey ve yatay mağaralar ile tarihi ve arkeolojik müze yer alıyor.
Buradaki bazı mağaraların başta kısırlık, baş, sırt ağrısı gibi rahatsızlıklara iyi geldiğine, aynı zamanda kutsanma ve uzun ömür sağladığına inanılıyor.
Tepelerin etrafına dağılan dini yapılar patikalarla birbirine bağlanmış, çoğu bugün de kullanılıyor.
- Karahanlılardan kalma mimari harikalar
Orta Asya'da bin yıl önce İslamiyeti kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılar döneminde inşa edilen minare ve türbe Oş bölgesine bağlı Özgen kentinde varlığı korunuyor.
Oş merkezinden 60 kilometre uzaklıkta, Fergana Vadisi'nin doğusunda Kara Derya Nehri kıyısında yer alan 27,4 metre yüksekliğindeki Özgen Minaresi ve Türbesi ihtişamıyla göz alıyor.
Karahanlıların, 932'de İslamiyeti kabul eden ilk Karahanlı hükümdarı Satuk Buğra Han, Türk İslam tarihinin büyük şairi ve düşünürü Yusuf Has Hacib, Türkistan coğrafyasında İslam dininin yayılmasına büyük katkısı bulunan İmam Serahsi ve Türkçenin ilk sözlüğü kabul edilen Divanü Lugati't-Türk'ü yazan Kaşgarlı Mahmud gibi ünlü kişileri yetiştirdiği biliniyor.
- Özgen İmam Serahsi Külliyesi
Türk İslam alimi İmam Serahsi'nin türbesi, yine tarihi Özgen şehrinde bulunuyor.
Hanefi fıkhının önemli alimi ve "İmamlar Güneşi" olarak bilinen Muhammed bin Ahmed es-Serahsi (1009-1090), Horasan'da Meşhed ile Merv arasında bulunan Serahs kasabasında dünyaya geldi.
Serahsi, 17 yıl hapis yattığı Özgen zindanında, fıkhi eserler yazdı ve hapishanede öğrenci yetiştirdi.
Türkiye Diyanet Vakfı, geleneksel Osmanlı mimarisine uygun olarak tasarlanan İmam Serahsi Türbesi ve külliyesini inşa ederek 2012'de ziyarete açmıştı.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) da Oş kentinde sağlık ve eğitim alanında birçok projeyi hayata geçirmişti.
Kastamonu'da 19 Aralık'ta yapılan TÜRKSOY 36. Dönem Daimi Konseyi toplantısında, Kırgızistan'ın Oş kentinin 2019 Türk Dünyası Kültür Başkenti seçilmesine karar verilmişti.
Nezir Aliyev- AA