Osman Seden kimdir?

Yönetmen, senarist ve yapımcı.

 

Türk sinemasının önemli isimlerinden, yapımcı, yönetmen ve senarist Osman Fahir Seden...

Yaşamı boyunca 130'un üzerinde filme imza atan Seden, Türkiye'nin ilk özel film şirketi Kemal Film'i, kardeşi Şakir Seden ile kuran Kemal Seden'in oğlu olarak 22 Mart 1924'te İstanbul'da dünyaya geldi.

Ünlü yönetmen Alman Lisesi'nin ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu. Babasının izinden giden Seden, lise yıllarında, ithal filmlerden dublaj amaçlı çeviriler yaparak sinemaya adım attı.

Osman Seden, 1949'un sonunda İngiltere ve Amerika'daki yapım şirketleriyle film alımı üzerine yaptığı görüşmelerin sonrasında, kendi filmlerini yapmaya karar verdi.

İlk senaryosu "İstanbul Kan Ağlarken"i 1951'de kaleme alan ve Kani Kıpçak'ın yönettiği filmin yapımcılığını da üstlenen Seden, 1952'de ise yönetmen koltuğuna Ömer Lütfi Akad’ın oturduğu "Kanun Namına" filminin senaryosunu yazdı, yapımcılığını üstlendi.

Osman Seden, yönetmenliğini yaptığı ilk filmi "Kanlarıyla Ödediler"i 1955'te, Türk sinemasınının önemli yönetmenleri arasına girmesini sağlayan, başrollerinde Eşref Kolçak ve Sadri Alışık'ın rol aldığı "Düşman Yolları Kesti" filmini 1959'da izleyiciyle buluşturdu. 

Usta yönetmenin, 1957'de Zeki Müren ile yaptığı ilk şarkıcı filmi "Berduş"ta yan karakterlerden birini canlandıran Feridun Karakaya, bu rolün kazandığı başarının ardından aynı karakteri canlandırdığı "Cilalı İbo" filmlerine başladı. Bir artist yarışmasında geçen ve Yeşilçam'dan gözlemler de barındıran "Cilalı İbo Yıldızlar Arasında" adlı serinin ilk filmi, 1958'de Osman Seden yönetmenliğinde vizyona girdi.

- Türk sinemasında star sistemini başlattı

Türk sinemasında "star sistemi"ni başlatan Seden, 1960'lı yıllarda Ayhan Işık, Belgin Doruk, İzzet Günay, Türkan Şoray, Fatma Girik, Ediz Hun, Feridun Karakaya, Sadri Alışık ve Zeki Müren'in de aralarında olduğu çok sayıda ünlü ismi, Kemal Film bünyesine kazandırdı.

Osman Seden, 1960'lı yıllara kadar dram ve macera filmleri çekti, 1962'den itibaren filmlerinde güldürü, polisiye müzikal filmlere de yöneldi. 

Reşat Nuri Güntekin'in 1922'de yayımladığı "Çalıkuşu" romanından Seden'in 1966'da sinemaya uyarladığı siyah beyaz film, büyük ilgi gördü. Filmde Türkan Şoray ve Kartal Tibet'in yanı sıra Parla Şenol, Kadir Savun ve Zeynep Değirmencioğlu rol aldı. Seden, 1986'da TRT'de yayımlanmak üzere Çalıkuşu dizine imza attı. Başrollerini Aydan Şener, Kenan Kalav ve Sadri Alışık'ın paylaştığı dizi, 7 bölüm olarak yayımlandı.

Yılda en az iki film yöneten Seden, Yeşilçam'ın en çok film ürettiği 1960 ve 1970’li yıllarda, kimi zaman aynı yıl altı filme imza attı.

Kemal Film'in ekonomik nedenlerle kapandığı 1972'ye kadar, birçoğunun senaryosuna da imza attığı 30'un üzerinde filmi yöneten Seden, bu tarihten sonra senaryo yazarı ve yönetmen olarak sinemada varlığını sürdürdü. Son yıllarında TRT ve değişik televizyon kanallarına dizi filmler çekti.

- 130'un üzerinde filme imza attı

Yaşamı boyunca 130'un üzerinde film yöneten Seden, kariyerine birçok prestijli ödül de sığdırdı. Seden'e Kültür Bakanlığı tarafından 1991'de Devlet Sanatçısı unvanı verildi. 

Usta ismin yönetmenliğini üstlendiği yapımlardan bazıları şöyle:

"Kanlarıyla Ödediler", "Sönen Yıldız", "İntikam Alevi", "Berduş", "Bir Avuç Toprak", "Gurbet", "Cilalı İbo Yıldızlar Arasında", "Düşman Yolları Kesti", "Kırık Plak", "Namus Uğruna", "Ayşecik Yavru Melek", "Cilalı İbo Rüyalar Aleminde", "Çalıkuşu", "Merhamet", "Hicran Yarası", "İngiliz Kemal'in Oğlu", "Osmanlı Kartalı, "Mazi Kalbimde Yaradır", "Hazreti Ömer'in Adaleti", "Batsın Bu Dünya", "Nereye Bakıyor Bu Adamlar", "Hatasız Kul Olmaz", "Yüz Numaralı Adam", "İnek Şaban", "Bekçiler Kralı", "Dokunmayın Şabanıma", "Mirasyediler", "Zehra Ana" gibi 130'un üzerinde unutulmaz filmin yönetmenliğini üstlenen Seden birçok filmde yapımcı ve senarist olarak da yer aldı.

Seden ayrıca "Delicesine", "Devlerin Aşkı", "Fırat", "Vatandaş Rıza", "İnsan Sevince", "Hülyam", "Nefret" ve "Karanfilli Naciye" filmlerinde de rol aldı.

Osman Seden, ardında birçok unutulmaz eser bırakarak, 1 Eylül 1998'de İstanbul'da yaşama veda etti.

Derleyen Hilal Uştuk