Paleolitik çağ el izlerindeki eksik parmaklar bilinçli mi kesilmişti?
Simon Fraser Üniversitesi Arkeoloji Bölümü üyelerinin sonuçları Paleolitik Arkeoloji Dergisinde yayınlanan araştırmasında, paleolitik çağ insanlarının mağaralardaki el izlerinde eksikliği dikkat çeken parmaklarının dini inanç ritüeli olarak kurban edildiğini savunuyor.
Dünyanın pekçok yerinde onbinlerce yıllık mağara resimleri arasında el izleri yaygın olarak görülüyor. Ancak Fransa ve İspanya’daki Paleolitik çağlarda ait el izlerinden bazılarında bazı parmakların eksik olması dikkat çekiyor.
Eksik ya da yarım görünen parmaklar uzun yıllar boyunca arkeologlar ve antropologlar arasında yoğun tartışmalara neden oldu. Tartışmacıların bazılarına göre, el izlerini bırakanlar ya bazı parmaklarını boyamadı, ya yarısını boyadı ya da parmaklarını iz bırakırken aşağı doğru katladı. Bunun nedeni henüz içeriği anlaşılmayan sembolik mesajlar bırakmak ya da rakam belirtmekti.
Diğer bilimadamları ise izleri bırakan ellerin parmaklarının olmadığını savunuyorlar. Ellerde ampute olduğunu savunan bilim adamları o parmakların kesik olduğunu iddia ediyorlar. Ancak eksik parmakların nasıl ve neden kesildiği konusu onlar içinde bir bilmece. Şu ana parmakların sistemli ve bilinçli kesildiğine dair iddialı bir tez ortaya atılmamış sadece ima edilebilmişti.
Ancak son araştırma bu tezi daha iddialı ve yüksek sesle dillendirmeye yol açıyor. Kanada'nın Burnaby kentindeki Simon Fraser Üniversitesi Arkeoloji Bölümü üyelerinin yaptığı araştırma parmakların dini innaç ritüeli olarak "kurban edildiğini" savunuyor.
Journal of Paleolithic Archaeology'nin (Paleolitik Arkeoloji Dergisi) Aralık 2018 tarihli sayısında Brea McCauley, David Maxwell, Mark Collard imzaları ile yayınlanan A Cross-cultural Perspective on Upper Palaeolithic Hand Images with Missing Phalanges (Eksik Parmaklı Üst Paleolitik El Resimleri Üzerine Kültürlerarası Bir Perspektif) başlıklı makalede yer alan iddiaya göre; bazı Üst Paleolitik çağ insanları dinsel olarak kurban amacıyla parmak kesimi yapıyorlardı.
Araştırmacılar; Fransa’daki Gargas Mağarası’nda yaklaşık 50 kişi tarafından 231 farklı el izi şekli inceledi. İzlerden 114 tanesinin en az bir veya daha fazla sayıda parmağı eksikti. Fransa’daki Cosquer Mağarası’nda bulunan 49 el izinden ise 28 tanesinin parmakları eksikti. İspanya’daki Maltravieso’da bulunan 71 el izinden ise 61 tanesinde eksik parmak tespit edildi.
Makalede verilen bilgilere göre; "Etnografik literatür incelemelerinde, parmak segmenti amputasyonu yapan Afrika, Asya, Amerika ve Okyanusya'dan 121 toplum tanımlamış ve incelenen mağaralardaki el izi resimlerinde on farklı amputasyon uygulaması ayırt edebillmiş"
Araştırmacılara göre; "Kaya sanatı el görüntülerine en iyi uyan senaryo, doğaüstü yardım için temyiz etmek üzere yaşam boyunca parmak bölümlerinin kaldırılmasıdır. Bu, Üst Paleolitik dönemdeki sosyal yaşam için potansiyel olarak ilginç sonuçlara sahiptir, çünkü travmatik dini ritüellerin grup üyeleri arasında güçlü kişiler arası bağları ve diğer grupların üyelerine karşı düşmanlıklarını teşvik ettiği bulunmuştur"
Makalede imzası bulunan Akeolog Mark Collard, parmak kesme ritüeli yakın geçmişte birçok bölgede oldukça yaygındı diyerek, "Ulaştığımız bilgiler, bazı Üst Paleolitik insanların dini ritüel olarak kurban amacıyla parmaklarını kestiklerinin kanıtı olabilir. Bir kaç mağarada bulduğumuz izlerin aynı inancı paylaşan insanlara ait olduğunu tahmin ediyoruz" açıklamasına bulunuyor.
Öte yandan el izlerini bırakanlarına eksik parmaklı olduğuna dair başka kanıtlar da olduğuna dikkat çekliyor.
1976 yılında, Gargas Mağarası’nda sertleşmiş çamura bırakılmış el izlerinden bazılarında da parmaklar eksikti. Çamurda bırakılmış izlerin, mağara duvarlarına yapılan el şablonlarıyla aynı döneme ait olduğu tahmin ediliyor.
Öte yandan, Üst Paleolitik dönemdeki insanların bazılarının parmaklarını yırtıcıların saldırıları veya kaza sonucu gibi travmatik sebeplerle kaybetmesi de imkan dahilinde.
arkeolojikhaber.com