Pan

Pan kimdir?

1. Pan: Yunan inanç sisteminde hayvan biçimli doğa-tanrı. Romalılardaki karşılığı Faunus’tur.

Arkadia kökenli bir tanrıdır, MÖ 4. yüzyılda Arkadia Birliği sikkelerinde tasviri yer almıştır.

Onunla ilgili öykülerde babası olarak çoğu zaman Hermes’in adı geçer.

Kafası ve ayakları keçi, hareketli, canlı ve zevk düşkünü bir tanrı olarak betimlenir.

Yüksek tepelerde gezinen Pan tarımdan çok hayvan sürüleriyle ilgilenir.

Bir çoban gibi flüt çalar, öğlenleri dinlenir. Ayrıca kendi yaşadığı yerlerde devriye gezen askerlerle de ilgilenir.

Heredotos, Marathon Çarpışması sırasında Phidippides isimli bir asker Spartalılardan yardım istemeye giderken, Pan’ın ona göründüğünü yazar.

Pan askere kendisinin Atinalıları hep koruduğunu, buna karşın kendisine neden tapınılmadığını sorar. “Atinalılar bu anlatıyı doğru kabul etmişler ve durum düzelir düzelmez akropol eteklerinde Pan adına bir tapınak kurmuşlardır; o zamandan beri tannnın hoşnutluğunu kazanmak için kurbanlar kesilir, meşale yarışları yapılır.” 

Kaba görünüşü, kültürü ve inceliği temsil eden Apollon ile tam bir zıtlık oluşturur.

düzenle

2. Pan: Tanrı Pan, efsanesi ve kişiliği hakkında Behçet Necatigil'in "100 Soruda Mitologya" daki anlatımını aşağıya alıyoruz: "Dağlık Arkadia'da küçükbaş hayvanların, çobanların tanrısı. Keçi ayaklı Pan,
Hermes'in oğludur. Tanrıların, çokluk, insan kılığında değil de hayvan kılığında düşünüldüğü ilk zamanlarda Pan da keçi kafalıydı; sonradan bu keçi kafasından sadece boynuzlar ve sakal alıkonarak, yüzü insan yüzü oldu. Pan Çoban kavalını sever, azgın tekeler gibi güzel nymphaların peşine düşerdi. İnsanların, hayvanların uyuduğu kızgın, ıssız yaz öğlelerinde birdenbire, beklenmedik gürültüler koparır, dört bir yana 'panik' korkular saçardı. Marathon savaşı gecesi Persleri bu şekilde paniğe uğrattığı için, Atinalılar savaştan sonra tanrı Pan'a Akropolis eteğinde bir tapmak yaptılar. Pan sözü Yunancada 'bütün' anlamına geldiğinden mistikler, sonraları Pan'ı her şey yapabilir bir tanrı payesine çıkardılar. Plutarkhos, Korfu'nun güneyinde sefer eden bir gemideki gemicilerin, Paksos adasından gelen bir ses duyduklarını anlatır. Gemi dümencisinin adını söyleyen bu ses, dümenciye 'Ulu Pan öldü!' haberini vermiş, dümenci aldığı bu haberi emredilen yerde karaya doğru seslenince, karadan korkunç bir inilti, bir feryat duyulmuş, Pan'm ölümünden ötürü tabiat yas tutmaya başlamıştı. Bu haber imparator Tiberius (I. S. 14-37) zamanında olmuştu. Latin mitologyasmda Pan'm yerini tanrı Faunus tutar" (Faunus