Pardes: Pardez

Pardes nedir? Pardez nedir? Pardes ne anlama gelir?

Pardes; İbranice'de meyve bahçesi, bostan, bahçe anlamına gelen sözcüktür. Özel anlam olarak cennet bahçesi anlamında kullanılır. Dörtgen formlu olarak tasavvur edilmektedir.  Bugün Batı dillerindeki Paradise (cennet) kavramının bu sözcük ya da açıklamasını aşağıda bulacağınız Persçe Pardez kelimesine dayandığı tahmin edilmektedir.

Pardes; aynı zamanda Kabala öğretisinde Pışat (veya Peshat), Remez, Druş (veya Drash) ve Sod kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma olarak dört kademeli (Alevi - Bektaşi inancındaki 4 kapı benzeri) bir bilgelik formülü olarak tanımlanmaktadır. Pışat, Tevrat ayetlerinin açık ve görünen anlamı, Remez ayetlerin ima edilen yani derin, mecazi ve gizli anlamı, Druş ayetlerin yorumla ulaşılabilen, tefsir anlamı, Sod ise ayetlerdeki gizli sırları ifade etmektedir ki bu sırlara ancak Kabala öğrenimi ile erişilebileceğine inanılmatadır. 

Pardez; Persçe'de 'has bahçe' anlamına gelir. Ancak imparatorların dışarıya kapalı özel av bahçeleri olarak kullanıldıkları bahçelerdir. Şiraz kentinin sınırlarında kalan Pazarga arkeoloji kazılarında Pers İmparatoru I. Darius'a ait bahçe ortaya çıkarılmış, büyük bir dikdörtgen'n yürüyüş yolları ve sulama kanalları ile dört eşit dikdörtgene bölünmüş halinden mürekkep olduğu görülmüştür. Bazı arkeologlar bu dörtlü düzeni Pers İmparatorlaronın dünyanın 4 yanına hakim olma emelleri olarak yorumlamıştır. Ancak günümüzde Alevi-Bektaşi inançlarında yaşayan 4 kapı inancı da göz önüne alınırsa, dörtlü sistemin İbranice Pardes bahçelerine benzer bir inanca dayanıyor olması daha muhtemel bir olasılık gibi durmaktadır. Ki Farsça'da Çar Bağ olarak (4 bostan) olarak adlandırılan dörtlü sistemdeki bahçelerin de bu geleneğin devamı olduğu tahmin edilmektedir. 

Pardez sözcüğünün, Arapça'da büyük bahçe anlamına glen firdevs (çoğulu ferâdîs) sözcüğü ile ses ve içerik benzerliği de dikkat çekicidir. Ki daha önce Yunanlıların ve Romalıların hayran kaldığı Pardez bahçeleri, 7. Yüzyılda İran'ı fetheden Müslüman Araplarca Kuran'daki Cennet Bahçeleri ile kıyaslanmıştır. Farsça'daki pardez sözcüğü ile nlatılan bahçe, dörtlü düzeni ve Kur'an'daki anlatıma uygunluğu ile İslam Bahçelerinin esin kaynağı olmuştur. 

arkeolojikhaber - (y.i)