Pausanias
Pausanias kimdir?
Pausanias: MÖ 467. Sparta’lı komutan, aynı zamanda Sparta kralı Leonidas I’ın yeğeni.
Plataia Savaşı’nda Yunan kara birliklerine komuta etmiştir. Burada kazanılan zaferin anısına Delphoi’deki Apollon Tapınağına birbirine sarılmış üç yılandan oluşan bir sütunun üzerinde duran bir kazan adadı. İstanbul’da Sultanahmet Meydanı’nda duran bu sütunun üzerinde Pausanias’ın Persleri yendiği yazar.
MÖ 478’de emrindeki donanma ile önce Karya ve Kıbrıs kentlerini Pers egemenliğinden kurtardı. Ardından Byzantion’u ele geçirdi fakat, Thukydides’e göre “şiddetli ve haşin” davrandığı, tiran olma hevesleri sergilediği için Atinalılardan tepki topladı. Heredotos ise onun için “sonradan bütün Greklerin tiranı olmak sevdasına düştü” der. Komutanlıktan alınınca başına buyruk davranmaya başladı. İzin almadan iki kez Byzantion’a gitti, Perslere görüştü, doğu tarzında giyinmeye başladı. Sparta’ya çağrıldı ve ephoros’lar tarafından hapse atıldı. Mahkemede Perslerle işbirliği yapmakla suçlandı, ölüme mahkum edildi. Sparta’da Athena Khalkioikos Tapınağı’na sığındı. Tapınağın etrafı kuşatılmış olduğundan orada açlıktan öldü. Ölümünden sonra onuruna iki heykel dikildi.
2. Pausanias: MÖ 445-426 ve 408-395 arasında Sparta kralı.
Pausanias’ın torunudur, Agiad sülalesine mensuptur. Babası Pleistoanaks’ın MÖ 445’de sürgüne gönderilmesinden sonra kral oldu. Babası sürgünden döndüğünde Pausanias yerini ona bıraktı ancak onun MÖ 408’deki ölümünden sonra tekrar tahta çıktı. MÖ 403’te komuta ettiği sefer sonucunda Atina’da demokrasi yeniden kuruldu ve kent Sparta’nın müttefiki oldu. MÖ 395’te Haliarthos Çarpışması’nda diğer Sparta kralı Lysandros’a yardım etmek için geç kalınca Lysandros öldürüldü. Bu yüzden ölüme mahkum edilince Tegea’ya kaçtı, son yıllarını orada geçirdi. Burada bir Spartalı tarafından yazılmış ilk düz yazı eserini kaleme aldı. Günümüze ulaşamayan bu eser Lykourgosyasalarına dönüşü savunuyordu.
3. Pausanias: MS 150. Magnesia-ad-Sipylum’lu coğrafyacı.
Antoninus Pius ve Marcus Aurelius dönemlerinde yaşamıştır. Periegesis tes Hellados (Yunanistan’ın Tasviri) adlı on kitaplık gezi kitabı o dönemdeki Yunanistan’ı anlatan en eksiksiz tasvirdir. Eserinde daha çok Akhaia bölgesinin kentlerini, Arkaik ve Klasik Dönem tarihini, inançlarını ve anıtlarını anlatmış, köy hayatını ve küçük yerleşimleri neredeyse görmezden gelmiştir. Üslup bakımından Thukydides’i örnek almaya çalıştıysa da bunda başarılı olamamıştır. Anlattıklarının doğruluğu daha sonra yapılan araştırma ve kazılarla ispatlanmıştır. Antik Yunan uygarlığı ve onun kahramanlarına beslediği hayranlık, Pausanias’ın yaşadığı dönemde etkin olan İkinci Sofist akımının etkisi ve Hadrianus’un Yunan kültürüne beslediği sempati ışığında daha iyi anlaşılabilir.