Paye: Pilpaye

Paye nedir? Pilpaye nedir?

Paye: Duvar örgüsü sistemleriyle yapılmış kare, dikdörtgen, çokgen veya daire plânlı, sütun işlevi gören taşıyıcı ayak.

Kemer, kubbe, tonoz, galeri ve geniş açıklıklı çatı örtülerinin ağırlıklıklarını taşıması amacıyla, duvardan bağımsız ya da bitişik olarak tuğla, ahşap ya da taş malzemeden yapılmaktadır. Paye genellikle biçimsel tercih olarak değil hemen her durumda zorunlu kullanılan bir yapı elemandır. İç mimaride belirli bir yükseklikten sonra tek parçadan oluşan sütun gövdesinin elde edilmesi güçtür. Böyle bir taşıyıcı gövde imal edilebilse de mukavemeti garanti edilemez. Bu gibi hallerde taşıyıcı olarak yükseltilebildiğinden pâye düşey derinliği arttırmak isteyen mimarlar için bir çözümdür.

Farsça’da “iskemle, masa ayağı” mânasına gelen pâyenin daha iri boyutlularına  pilpâye yani filayağı denilmektedir.

Paye diğer sütunlardan farklı, daha geniş çaplı, iri ve bir hayli yüksek ayaktır. Pâyelerin şekil ve kalınlığı mimari mekânın ölçüleri, kullanılan inşa malzemesi ve yapının genel üslûbuna bağlı şekilde ortaya çıkar.Mimarlık tarihi boyunca genişleyen iç hacim örtü unsurlarının da büyümesini gerektirdiğinden duvarlar giderek taşıyıcı işlevlerini iç desteklere bırakır. Bu sorun iç mekânda güçlü destek arayışlarının yeniden düşünülmesi anlamına gelir. Büyüyen mimari ölçülerde üst yapıyı çadır direği ya da biraz daha büyük sütunlarla karşılamak mümkün değildir. Genişleyen duvarların sınırladığı alanda düşey derinliğin de artması kaçınılmaz olduğundan bilinen destek sorununun yeniden tasarımlanması zorunluluk haline gelir.