Platon / Eflatun kimdir?

Atina’lı, Antik Çağ'da yaşamış filozof.

Platon: MÖ 427-347. Atina’lı filozof.

İslam dünyasında Eflatun olarak tanınmıştır.

Öğretmeni "Sokrates" ve öğrencisi "Aristoteles" ile birlikte İlk Çağ felsefesinin en önemli ismidir.

Çok soylu bir ailenin çocuğudur, anne tarafı Solon’a, baba tarafı son Atina kralına uzanır.

Platon ismini omuzlarının genişliğinden dolayı almıştır.

Gençliğinde gramer, müzik, beden eğitimi, resim gibi çeşitli konularda eğitim görmüş, atletizm müsabakalarında iki kez ödül kazanmıştır.

Aynı dönemde lirik şiirler, tragedyalar yazmıştır.

Yirmi yaşına doğru Sokrates’le tanışınca bütün görüşleri değişmiş, daha önce yazdığı şeyleri yakmıştır.

Sokrates’le olan dostluğu onun ölümüne kadar yaklaşık otuz yıl sürmüştür. Hocasının mahkum edilerek ölüme gönderilmesinden sonra iki yıl süren seyehatlere çıktı. Megara’ya Eukleides’in yanına gitmiştir. Ayrıca Mısır’ı ziyaret etliği rivayet edilir.

Ancak Güney İtalya ve Sicilya’ya gittiği kesindir. Orada Pythagorasçılarla tanışmış ve onlardan etkilenmiştir.

Atina’ya dönüşünde Akademos ismindeki kahramana adanmış olmasından dolayı Akademeia adını taşıyan koruluk alanda antik çağın ilk büyük okulunu kurmuştur (MÖ 38). Ölümünden sonra okulunun bahçesine gömüldü.

Platon Sokrates’ten üç noktada ayrışır: Soyunu sürdürmek için evlenip çocuk yapmayı reddetmiş, bir felsefe okulu kurmuş ve tümü diyalog biçiminde yazılmış bolca yazılı eser bırakmıştır.

Gençliğinde demokratik Atina ile oligarşik Sparta anısındaki II. Peloponnesos Savaşına tanık olmuş, savaş sonrasında iktidan ele geçiren Otuz Tiran’ın oligarşiyi yozlaştırılmasına, daha sonra ise demokratların, hocası Sokrates'i ölüme mahkum etmelerine şahit olunca hayal kırıklığına uğramış ve günlük politik meselelerin uzağında kalmaya çalışmıştır.

Atina demokrasisine olan inancı sarsıldı, zamanla ondan tiksinti duymaya başladı ve ideal sitenin nasıl olacağı üzerinde düşünmeye başladı.

Filozofların kral oklusu bir düzeni hayal etti, bu fikrini Sicilya'da Dionysios I ve ‘Dionysios II dönemlerinde iki kez gerçekleştirmeye çalıştı ancak başaramadı.

Diğer felsefî sistemleri de incelemiş, Herakleitos’un öğrencisi olan Kratylos ile de tanışmıştır.

Sofistlerin Yunan toplumu üzerindeki olumsuz etkileriyle savaşmaya çalışmış, mutlak ve kesin bir bilginin var olduğu konusunda kesin bir tavır sergilemiştir.

Etik ağırlıklı felsefe öğretisi, mutlak olanı temsil eden İdea kavramı üzerine kuruludur. İdealar nesnel ve değişmez olan evrensel kavramlardır (adalet, güzellik, cesaret gibi) ve sadece akıl ile kavranabilir.

Oysa çevremizdeki maddesel dünya değişen, dönüşen bir dünyadır. Maddesel dünyayı bizi sıkça yanıltan duyularımızın aracılığıyla kavrarız.

Duyularımız aracılığı ile ancak sanılar elde ederiz. Doğru bilgi ise İdeaların bilgisidir. Dolayısıyla aslolan, değişmeyen ve evrensel olan İdealar dünyasıdır. 

Platon un Devlet (Politeia) adlı eserinde açıkladığı siyaset görüşlerine göre devleti fılozof-kral yani entelektliel-seçkin kişiler askerlerin yardımıyla yönetmeli, “herkese layık olduğu şeyi verme" ilkesini uygulamalıdırlar.

Plutarkhos, Cicero'nun Platon için söylediği şu sözü aktarır: "Eğer Iupiter konuşsaydı onun üslubunu kullanırdı.”  

Hem Hıristiyan hem de İslam düşüncesini derinden etkilemiştir.

A. N. Whitehead tüm batı felsefesinin Platon a düşülen dip notlar olduğunu söyler.

Eserlerinden bazılan şunlardır: Devlet (Politeia), Parmenides, Gorgias, Şölen, Phaidon, Menon, Sokrates'in Savunması.