Prehistorik bakır alaşımlarının renk skalası çıkarıldı

Tarih öncesi şatafat, sadece altınla değil bakır alaşımları ile sağlanıyordu. Sırbistandaki bir mezarda bulunan altına benzetilmiş renkli bakır alaşımlarının nasıl oluşturulduğu, kuyumculuk teknikleri kullanılarak araştırıldı. Bakır, arsenik ve kalay alaşımı ile aranan renk bulundu.

Arkeometalurji, özellikle restoratörleri sevindirecek bir araştırmaya imza attı ve estetik araştırmaları desteklemek için deneysel çalışmayla Cu-As-Sn renk diyagramı üretti.

Arkeometalurji (Archaeometallurgy) alanında şimdiye kadar yapılan çalışmalarda Antik çağlarda altının giyim kuşam ve takıda kullanılan en değerli madde olduğu ama altın olmadığında onun rengini andıran bakır alaşımlarının kullanıldığı biliniyordu. Fakat tarih öncesi bakır alaşımlarının renkleri, zaman içinde gerçek rengini kaybediyordu. Arkeoloji çalışmalarında keşfedilen bakır alaşımlarının aslında ne renk olduğu artık kolaylıkla tespit edilebilecek.

Bakır alaşımlarının renk farklarından yola çıkılarak arkeolojik eserlerin alaşım maddelerine göre orijinal renklerini ortaya çıkarabilmek amacıyla üçlü renk diyagramı oluşturuldu.

Arkeolojik Bilimler Dergisinde yayınlanan (Journal of Archaeological Science)  M. Radivojevića, J. Pendićb, A. Srejićc, M. Koraćd, C. Daveye, A. Benzonellie, M. Martinón-Torrese, N. Jovanovićd, Ž. Kamberovićd imzaları ile yayınlanan Cu-As-Sn üçlü renk diyagramının deney tasarımı (Experimental design of the Cu-As-Sn ternary colour diagram) başlıklı makaleye göre, Sırp ve İngiliz araştırmacılardan oluşan uluslararası ekip arkeolojik eserlerin orijinal renklerini ortaya çıkarmak için renk üçlü diyagramı oluşturmayı başardı. Çalışmada yüksek çözünürlüklü görüntüleme ve kolorimetre ile oluşturulmuş iki tür Cu-As-Sn renk diyagramı oluşturuldu.

Çalışma, Sırbistan'da dört yıl önce prehistorik dönem kalay bronz alaşım kalıntılarının bulunmasıyla doğan ihtiyaçtan dolayı başlatılmıştı. Balkanlar'daki erken kalay bronzları, belirgin bir altın rengi tonuna sahipti. Metal üretim teknolojilerinin ilk aşamasında kullanılan Cu (Bakır) As (Arsenik) ve Sn (Kalay) alaşımlarının hangi oranlarda hangi renkleri ortaya çıkardığı üçlü renk diyagramı sayesinde arkeolojik eserlerin orijinal renklerinden yola çıkılarak alaşım tahmin edilebilecek.

Çalışmada bakır-kalay-arsenik bileşimlerini kullanılarak 64 ayrı metal rengi örneği oluşturuldu

Makalenin baş yazarı Cambridge Üniversitesi öğretim üyesi ve McDonald Arkeolojik Araştırmalar Enstitüsü araştırmacı Dr. Miljana Radivojevic; "Antik metalurjide estetiğin önemi tartışılmaz. En yaygın tarih öncesi alaşımları deneysel olarak çoğaltmaya karar verdik, ikili ve üçlü bakır alaşımları kullandık. Arsenik ve kalay kombinasyonlarından oluşmuş genel bir renk tablosu üretmeyi başardık. Gerçeğe en yakın renkleri tespit edebilmek için modern kuyumculuk üretiminden ilham aldık" dedi.

Araştırma ekibinin lideri Belgrad Teknoloji ve Metalürji Fakültesi'nden Profesör Zeljko Kamberoviç, "Laboratuvarımız Avrupa'da, az bulunan arsenik kullanma lisansına sahipti. Bu sayede çalışmanın bakır-kalay-arsenik bileşimlerini kullanarak 64 ayrı renk oluşturabildik. Bu araştırma, Balkanlar'daki vaka çalışmasıyla yürütülmesine rağmen, dünyanın her yerind yaygın üretilen tarih öncesi alaşımların renginin temsili tablosunu oluşturmayı sağladı. Bu sayede orijinal parlaklığını yitirmiş orijinal estetiğini yitiren eşyalara eski renklerini geri getirme imkânı bulduk ."dedi.

UCL Arkeoloji Enstitüsünden Profesör Martinón-Torres, bu çalışma için kimyasal ve kolorimetrik analizlerin yapıldığını belirtti.

Dr Radivojevic, bu renk çizelgelerinin öğretim ya da müze sergilerinde yaygın olarak kullanılmasını beklediğini, "öğrencilerin ve müze ziyaretçilerinin eski metal nesnelerin çoğunun birkaç bin yıl önce nasıl göründüğünü hayal etmelerine yardımcı oluyor" dedi.