Psykhe

Psykhe nedir?

Psykhe:  Ruh.

Ruh anlamına gelen Psykhe Latin yazarı Apuleius'un "Dönüşümler" adlı eserinde anlattığı "Eros'la Psykhe" masalının kahramanıdır. Bir Miletos efsanesine dayanan bu güzel ve ünlü masalda sonraları bütün dünya folklorunda kullanılacak motif ve temalar görülmekte, masal türünün en eski kaynaklarının da Anadolu'da bulunduğu ortaya çıkmaktadır.

Masalın ayrıca simgesel bir anlamı da vardı: Sevgi ile ruh birbirlerinden ayrılmaz, ama bu birlik ancak birçok engelleri yenmek, birçok düşman güçleri alt etmekle gerçekleşir.

Apuleius bu neoplatoncu görüşleri çok renkli ve dokunaklı bir öyküde dile getirmiştir. Çok uzun olduğu için buraya alamayacağımız Eros'la Psykhe masalının bir anlatımı "Mavi Anadolu" kitabımızda bulunur (Bilgi Yayınevi, 1969, s. 135 vd.).

Masal şöyle özetlenebilir: Psykhe Miletos kralının kızıdır, üç kız kardeşin üçüncüsü ve en güzelidir, ama güzelliği yüzünden Aphrodite'nin hışmına uğramıştır: Tanrıça onun tek başına bir dağa bırakılmasını, kendisine koca olacak ejdere varmasını buyurur. Oğlu Erostan da bu dileğini yerine getirmesini ister. Ama Eros Psykhe'yi görür görmez ona vurulur, kızı bir saraya yerleştirip geceleri gizlice yanına gelir. Sevgilisine görünmez, kendisini görmek için herhangi bir girişimde bulunmamasını da öğütler. Ama Psykhe dayanamaz, bir gece Eros kanatlarını yaymış, uyurken yağ kandilini yakar ve yanına varıp ona bakar. Sevgi tanrı olduğunu görünce elleri titrer ve bir damla kızgın yağ Eros'un omzuna damlar. Tanrı uyanır uyanmaz sevgilisini bırakıp gider. Uzun bir süre birbirlerinden ayrı eriyip dururlar. Sonunda Aphrodite ikisine de acır, Psykhe'nin bir sürü olmayacak işler yapmasını buyurur. Cinler, periler kıza yardım ederler ve sonunda Psykhe Eros'a, yani can sevgiye kavuşur.