Şanlıurfa'nın antik taş ocakları Bazda Mağaraları

Şanlıurfa'nın Harran ilçesindeki Bazda Mağaraları'nda tarihi ve gizemli oluşumlar ziyaretçileri geçmişe yolculuğa çıkarıyor. 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı statüsündeki mağaralar, henüz turizme açılmadı ama varlığını duyarak alana gelen insan sayısı her geçen gün artıyor.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunan Şanlıurfa'nın tarihi Harran ilçesi sınırlarındaki yaklaşık 2 bin yıllık Bazda Mağaraları, görüntüsü ve gizemli tarihiyle turistlerin uğrak yerleri arasında yer alıyor

Harran'a 19 kilometre mesafedeki Roma döneminde inşa edildiği tahmin edilen mağaralar, "Albazdu", "Elbazde" ve "Bozdağ" mağaraları adıyla da biliniyor. Kayalara yazılmış Arapça kitabelerden, buradaki taş ocağının 13'üncü yüzyılda Abdurrahman el-Hakkari, Muhammet İbn-i Bakır ve Muhammed el-Uzzar gibi kişiler tarafından işletildiği anlaşılıyor.

Çevredeki Harran Surları, Şuayip Antik Kenti ve Han el-Barur Kervansarayı gibi tarihi yerlerin de mağaradan alınan taşlarla inşa edildiği belirtiliyor. Söz konusu yapılar için yüzlerce yıl taş çıkarılması sonucu mağaralarda çok sayıda meydan, tünel ve galeriler oluşurken, kimi mağaraların ise 3 katlı olduğu görülüyor.

Köylerde yaşayan çocuklar ise karşıladıkları turistlere kendilerine özgü üsluplarıyla bölgenin tarihini anlatıp rehberlik ediyor. Tarihi mağaralar, sahip olduğu kalıntılar sayesinde fotoğraf tutkunlarının da ilgisini çekiyor. Mahalledeki küçük rehberler de fotoğraf tutkunlarına ücretsiz konu mankenliği yapıyor.

Yöre halkı, 2010 yılında 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilen mağaralar hakıında bilgi veren Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, Harran ve çevresinin tarihi anlamda çok zengin olduğuna dikkati çekerek, Bazda Mağaraları'nın da hayli önemli olduğunu belirtti.

Kitabelerde Eyyubiler dönemi yazıyor ancak Roma döneminde de taşların kullanıldığı anlaşılıyor

"Bazda Mağaraları" olarak bilinen antik taş ocağının yaklaşık 2 bin yıl önce de kullanıldığını anlatan Önal, "Bu mağaraların taş ocağı olarak kullanılmasının yanında Harran çevresinin yazın 45 dereceyi aşan sıcağından korunmak için de açıldığı ve kullanıldığı mağara duvarındaki bir yazıttan anlaşılmaktadır." dedi.

Prof. Dr. Mehmet Önal, buradan kesilen taşların geçmişteki birçok tarihi yapıyı oluşturduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti: "Harran ve Mardin arasındaki eski Bağdat Yolu üzerinde Bazda Mağaraları, Han el-Barur Kervansarayı, Şuayip Antik Kenti, Soğmatar gibi yerler bulunuyor. Dolayısıyla bu yol şu anda turizm yolu olarak çok güzel hale dönüştürüldü. Bu güzergahtaki Bazda Taş Ocakları da oldukça önemli yere sahip, sert kayalar oyulmak suretiyle yaklaşık 10-15 metre yüksekliğinde yüzlerce metre uzunluğunda galeriler, salonlar açılmış çünkü oradan Orta Çağ'da taş blokları kesilmiş ve birçok tarihi yapı buradan alınan taşlarla yapılmıştır.

Bazda Mağaraları oldukça anıtsal bir yapıda ve dolayısıyla bu coğrafyadaki en büyük taş ocağı. Onun için turistlerin de yoğun ilgisini çekiyor. Bu tarihi yapının turizm yolunun üzerinde olmasından dolayı da gelecekte turizm anlamında daha da iyi yerlere geleceğine inanıyorum. Kitabelerde Eyyubiler dönemi yazıyor ancak o taş ocaklarının büyüklüğünü göz önüne aldığımızda Roma döneminde de bunların kullanıldığını anlıyoruz. Burada kullanılan malzemelerden söz konusu yerin 2 bin yıl önce de taş kesildiğini bize gösteriyor."

Turistler geliyor, geziyor, fotoğraf çekiyor, piknik yapıyorlar.

Yöre halkından Ahmet Kudak ise buradaki yapıların turizme kazandırılmasını beklediklerini ve bu durumun bölge insanına önemli katkı sunacağına inandıklarını ifade etti.

Harran'a gelen yerli ve yabancı turistlerin buraları ziyaret ettiğini anlatan Kudak, "Turistler geliyor, geziyor, fotoğraf çekiyor, piknik yapıyorlar. Özellikle hafta sonları yoğun oluyor ama biz buraların en güzel şekilde değerlendirilip turizme kazandırılmasını istiyoruz. Yetkililerin ilgilenmesini istiyoruz. Böylelikle bizim de yaşantımız değişir, ekmeğimiz çıkar çünkü işimiz yok, buradaki insanlar mevsimlik işçi olarak farklı illere çalışmaya gidiyor ama burası turizme kazandırılırsa insanlara iş kapısı açılır." şeklinde konuştu.

Halil Fidan- AA