Satala Antik Kenti 2018 arkeoloji kazıları başladı
Anadolu'da ilk defa bir lejyon kalesinde kazı yapılıyor. Antik kentte deneysel arkeoloji açısından da lejyonlarla ilgili eğitimler vermeyi planlıyor.
Gümüşhane'nin Kelkit ilçesinin Sadak köyündeki Satala Antik Kenti'nde 2018 yılı kazı çalışmaları başladı.
Arkeoloji Kazı başkanı Doç. Dr. Şahin Yıldırım, Satala Antik Kenti'nin bölge açısından önemli antik yerleşimlerden biri olduğunu söyledi.
Satala Antik Kenti'nin Roma'nın Anadolu'daki 4 büyük lejyonu arasında gösterilen 15. Apollinaris lejyonunun çevresinde kurulduğunu belirten Yıldırım, "Roma İmparatorluğu'nun lejyonlarını, daha doğrusu ordularını oluşturma sisteminde Satala önemli yer ediniyor. Anadolu'da 4 büyük lejyon kalesi oluşturulmuş. Bunlardan Kuzeydoğu'da yer alanı Satala. Hemen altında Malatya'da bir lejyonumuz var. Adıyaman Samsat'ta da bir lejyon var. Son olarak da Gaziantep'teki Zeugma'da İskit lejyonu bulunmaktadır." dedi.
Yıldırım, lejyon kalelerinin enteresan yapılar olduğunu ve ova alanlara kurulduğunu ifade ederek, Satala'da bulunan 15. Apollinaris lejyonunun Roma İmparatorluğu'nun kuzeydoğu sınırını, Fırat Nehri hattını yüzyıllar boyunca koruduğuna dikkati çekti.
Roma İmparatorluğu'nun Satala Antik Kenti'ndeki lejyonu saldırı amaçlı kurduğunu aktaran Yıldırım, şöyle devam etti:
"Düz alan olduğu için coğrafyaya hakim ve ana hatları kontrol edecek şekilde yapıldığını görüyoruz. Antik Çağ'da Gümüşhane önemli gümüş ve altın madenlerinin olduğu bir bölge. Lejyonun buraya konumlandırılması boşuna değil. Hem sınır hattını koruyor hem de buradaki madenlerin kontrolünü sağlıyor. Ayrıca ana hatları Suriye'den Anadolu'ya uzanan bir kavşağın tam ortasına yerleştirilerek çok stratejik bir noktaya konuluyor."
Yıldırım, Satala Antik Kenti'nin tarihsel süreç içerisinde çok önemli bir yer tuttuğuna dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Anadolu'da ilk defa bir lejyon kalesi kazılıyor. Klasik arkeolojideki antik kentlerin genel olarak kent planları ile ilgili yüzyıldan beri süren bir tecrübemiz var ama ilk defa bir lejyon kampı, kalesi kazılacak. Daha önce sadece yazılı kaynaklardan bilebildiğimiz bir askeri mimari. Sadece kaynaklardan bildiğimiz bir askeri mimariyi ilk defa burada gözler önüne sereceğiz. Bir Roma lejyonunun işleyişi, taktik anlayışlar, silahlar ve bununla bağlantılı bir çok önemli konuyu gözler önüne sermeyi planlıyoruz. Deneysel arkeoloji açısından da burada lejyonlarla ilgili eğitimler vermeyi planlıyoruz."
- Satala'dan kaçırılan Afrodit büstü British Museum'da
Alandaki kazılardan önemli eserler de çıkabileceğini ifade eden Yıldırım, "19'uncu yüzyılda buradan kaçırıldığı bilinen bir Afrodit büstü var. Şu anda İngiltere'de The British Museum'da sergileniyor. Buradaki kazılarda yine dinsel inanışlarla bağlantılı olarak bu tür objelerle karşılaşmamız mümkün. Burası bir askeri yerleşim. Askeri yapıda daha çok silah, askeri yapılar ve askeri mimari karşımıza çıkacak. Umut ediyoruz ki buradan ülkemize önemli eserler kazandırılır." diye konuştu.
Yıldırım, Satala'da ilk etapta ödenek çerçevesinde 2 ay kadar çalışmayı planladıklarını da kaydederek, buradan çıkan bulguların müzeye verileceğini, bu bölgenin tarihine, kültürüne ve arkeolojisine çok önemli katkılar yapacağını düşündüklerini söyledi.
Kazı çalışmalarına katılan Bernard Van Daele de çalışma alanı olarak Roma askeri tarihi ile ilgilendiğini ifade etti.
Satala'nın bu anlamda önemli bir yer olduğuna dikkati çeken Van Daele, "Çünkü Türkiye'de sadece 4 Roma lejyonu biliniyor. Bunlardan henüz ortaya çıkmamış olanı da Satala. Benim uzmanlık alanım Roma askeri tarihi olduğu için burası benim için çok önemli. Her zaman böyle bir Roma askeri yerleşimini kazmak mümkün olmuyor. Bu nedenle buradayım. Umarım bu çalışmaya önümüzdeki yıllarda da devam edebiliriz. Bu çalışma için gerekli yerlerden gerekli desteği alabiliriz." ifadesini kullandı.
- "Doğu Karadeniz'in en büyük kültürel mirası olacak"
Kelkit Belediye Başkanı Ünal Yılmaz ise uzun yıllar Satala Antik Kenti'nde kazı çalışması yapılmasını beklediklerini belirtti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde yapılan girişimlerle alanda kazı başlatılmasının kendilerini sevindirdiğini vurgulayan Yılmaz, şunları kaydetti:
"Beklentimiz gibi olursa burası bir turizm merkezi olacaktır. Burada bir şehir ortaya çıkacak. Avrupalı turistler için önemli bir çekim merkezi olacak. Buradan çıkarılacak eserlere dünya ilgi gösterecek. Biz de burada turizmden faydalanacağız. Bundan sonra hükümetimiz ve Bakanlığımızdan buraya daha fazla bütçe ayrılıp yakın zamanda sonuca varılması beklentisi içindeyiz. Satala Doğu Karadeniz'in en büyük kültürel mirası olacak. Böylece bölgemiz ve ülkemiz Satala gibi önemli bir değeri kazanmış olacak."
Gümüşhane'nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyü sınırları içerisinde bulunan Satala Antik Kenti'nde Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilen izinle yürütülen çalışmalar, Gümüşhane Valiliği tarafından da destekleniyor.
Kültür Varlıklarını Koruma ve Müzeler Genel Müdürülüğünce ödenek çıkarılan antik kentte, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Doç. Dr. Şahin Yıldırım başkanlığındaki kazıda, Leuven Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden Bernard Van Daele ile birlikte 25 kişilik ekip yer alıyor.
Veysel Kara - AA